Let's Grow Together: jongeren in gesprek met agrifoodsector levert drie speerpunten op

Publicatiedatum: 4-11-2022

Beelden door Tess Janssen
Tekst door Guusje Weeber

Op dinsdag 11 oktober vond het eerste event plaats van het Groenpact Jongerenplatform. Dit zijn de uitkomsten van Let’s Grow Together!

 

De roep om goed personeel klinkt steeds luider. De Nederlandse agri-foodsector zoekt jonge, bevlogen mensen die de sector toekomstbestendig maken. Vergrijzing en minder interesse in de sector bij jongeren (De Groene Monitor 2022) spelen een grote rol. Jongeren associëren de sector met zwaar werk, lange dagen en een laag inkomen. In hun leeftijdsgroep is juist een behoefte aan afwisselend werk, goede arbeidsvoorwaarden, doorgroeimogelijkheden, en werken bij een bedrijf met purpose (LTO Noord). Er is een mismatch tussen de behoeftes van potentiële werknemers en hun verwachting bij de agrarische sector.

“Dit event is geslaagd als er verbinding ontstaat” – zo opent Maria Geuze (directeur Slow Food Youth Network) haar toespraak. Ze hoopt op toekomstperspectief voor de bestuurders en een podium voor de jongerenstem: misschien wel een kans de mismatch te overbruggen. Jaap Bond (Topsector Tuinbouw & Uitgangsmaterialen) vult aan dat die nog missende verbinding met jongeren dé uitdaging is voor de sector, terwijl zij een geweldige rol kunnen spelen in het oplossen van vraagstukken. Tijd om het gesprek aan te gaan. Hoe ziet de sector er uit over 10 jaar? En hoe wordt die aantrekkelijker voor jongeren? 

Purpose en verantwoordelijkheid

Purpose: één van de belangrijkste termen van het event. Jongeren willen zich identificeren met de waarden en missie van hun werkgever. Ze zijn kritisch op de verantwoordelijkheid van bedrijven: ondernemen ze wel écht actie? Voorbeelden van purpose in de agri-foodsector zijn duurzaamheid, verbinding over de hele keten, het tegengaan van sociale ongelijkheid en true pricing. Hoe krijgen deze duurzame doelen invulling over 10 jaar?

"Een duurzame toekomst houdt rekening met plantaardige voeding, minder voedselverspilling en duurzamere verpakkingen”

Uit balans

Pascaline Christiaens (LNV) ziet voor zich dat EU-landen moeten samenwerken ondanks hun verschillen. Een discussie wordt aangewakkerd: Nederland mag dan wel een gidsland zijn, maar wat kunnen we nog leren van andere landen? Willen we wel een internationale speler zijn als we de beloftes van kortere ketens zien? Jongeren werpen een kritische blik op de verantwoordelijkheid van bedrijven: volgens hen is de schaal van enerzijds het winstoogmerk van het bedrijf en anderzijds duurzaamheidsvraagstukken vaak uit balans. De urgentie dringt bij jongeren veel dieper door: ze geven aan radicaal en inclusief te willen zijn. Een mogelijke valkuil van bedrijven is dat ze niet altijd ingericht zijn op deze mentaliteit.

Hierop volgt een open uitnodiging van de bestuurders: kom met je sterke idee! Jongeren willen een brug slaan tussen hun idealen en de sector, en dat is van harte welkom. Er heerst hoop onder de bestuurders: jongeren zijn bevlogen zijn en willen écht verschil maken voor komende generaties. Als ze aarzelen over hun ambities, dan geeft Marit van Egmond (CEO Albert Heijn) het volgende advies: “bij twijfel, altijd ja zeggen!”

 Hoe kunnen bedrijven beter aansluiten op de behoefte aan purpose van jongeren? Jongeren geven aan dat ze zich activistisch willen opstellen en de ruimte willen hebben om kritische vragen te stellen, zowel binnen het bedrijf als daarbuiten. Verder moeten bedrijven écht bereid zijn te veranderen en duurzaam te zijn, dus geen mooie praatjes en greenwashing maar volledige transparantie en concrete doelen. Duurzaamheid moet in het DNA van het bedrijf zitten, aldus de jongeren. In het kort: practice what you preach!

De moderne werkgever

Flexibiliteit, veel vrijheid, nieuwe uitdagingen, een persoonlijke factor: een greep van de moderne arbeidsvoorwaarden die jongeren belangrijk vinden. De grote vraag is: hoe kan dit gecombineerd worden met duurzaamheidsvraagstukken op de lange termijn? Om iedere jongere te kunnen prikkelen in zijn werk is er maatwerk nodig: dat vergt weer energie vanuit de sector. Hoe kunnen deze verschillen overbrugd worden? Hoe wordt het een win- win situatie voor zowel de jongere als het bedrijf?

Durf te experimenteren

Als mogelijke oplossing worden traineeships en ontwikkelingsbudgetten genoemd: zo kunnen jongeren ontdekken wat er bij hen past en tegelijk een bijdrage leveren. Werken op projectbasis is ook een optie, zodat lange transities opgedeeld wordt onder meerdere jongeren met verschillende soorten inbreng.

“De werkgever van de toekomst moet een avontuurlijke, dynamische omgeving bieden waar je maatschappelijke impact kan maken zodat we het evenwicht tussen profit, planet en people kunnen herstellen”

De sector moet meegaan met veranderingen op de arbeidsmarkt: samenwerkinging in plaats van eenzijdig werven, opdrachten in plaats van lange contracten en experimenteren in plaats van vergaderen. Een concreet voorbeeld komt van Friesland Campina, een bedrijf met een interne jongerenorganisatie. Andere tips vanuit de jongeren zijn het moderniseren van de media rondom het bedrijf, en zichzelf zichtbaar maken op informatiemarkten en andere evenementen voor jongeren. Want, merken ze op, de sector is vrij ontoegankelijk. 

Zichtbaarheid en educatie

Over 10 jaar moet de sector in ieder geval beter in beeld zijn: volgens Jaap Bond moeten we al op de bassischool beginnen met voedseleducatie. Wat eet ik precies, waar komt het vandaan? Door gebrek aan onderwijs kiezen jongeren nu minder snel voor de sector, volgens Suzanne Jungjohann van Cosun. Door onderwijs ontstaat er een breder bewustzijn over de voedselketen, kan vervreemding worden tegengegaan en wordt de keten groener: deze visie wordt gedeeld door alle aanwezigen. 

Een onzichtbare wereld

Een voorbeeld waarin het gebrek aan educatie zichtbaar wordt, is de onzichtbaarheid van de zaadveredelingssector. Hein Bemelmans van Enza Zaden staat versteld: hoewel de sector een van de grootsten is qua biotech, genetica en wereldwijde verhandeling van zaden, weten jongeren er niks van af. Ook wordt de mate waarin bedrijven bezig zijn met duurzaamheid onderschat, volgens de bestuurders. Het is voor bedrijven tegenwoordig een must in plaats van een luxe om bezig te zijn met duurzaamheid en verslag te doen van hun klimaatplannen.

Sexy sector

Hoe kunnen bedrijven de sector weer aantrekkelijk of ‘sexy’ maken? Taalgebruik gericht op jongeren, een mooie website, ambassadeurschap van jongeren worden genoemd. Het actief betrekken van jongeren en moderne media kan bijdragen aan bewustwording en gedragsverandering. Volgens de aanwezigen zeker de investering waard. Zo lang het onderwijs hier geen stappen in zet, ligt er ook verantwoordelijkheid bij de sector zelf, volgens de jongeren. Bedrijven kunnen zelf met ideeën komen om bewustzijn bij kinderen en jongeren te vergroten, zoals excursies, gastcolleges en informatiemarkten.

Voorbeelden uit de sector

Twee jonge bedrijven die jongeren meer betrokken willen maken bij de voedselketen en de verduurzaming daarvan kregen een podium tijdens Let’s Grow Together.

De Seizoenarbeiders 

De Seizoenarbeiders, een uitzendbureau met de missie om de kloof tussen boer en burger te verminderen. Tijdens de pandemie koppelden ze werkloze jongeren aan boeren die geen werknemers uit het buitenland konden halen. Door deze nieuwe manier van werken ontstaat een nieuw, positief verhaal en een mooie verbinding.

Too good to go

Too Good To Go is een rap groeiende onderneming die voedselverspilling tegengaat door huishoudens eten te laten redden bij restaurants en supermarkten. Een complex probleem in de keten is dat de verantwoordelijkheid over voedselverspilling makkelijk wordt afgeschoven naar elders in de keten: door het ophalen van de pakketten wordt in ieder geval de consument bewuster van zijn verspillingsgedrag. Volgens afgevaardigde Merijn Koops is dit een voorbeeld van een vraagstuk waar jongeren voor nodig zijn.

Let's grow together

Drie pijlers zijn voortgekomen uit de gesprekken tussen jongeren en de agri-food-bestuurders: purpose, moderne werkgever en het belang van educatie. Door zich te profileren als dé werkgever op het gebied van duurzaamheid kan de sector bekender en aantrekkelijker worden voor jongeren. Flexibiliteit, een fijne werksfeer, goed salaris en een dynamische werkomgeving zijn een must op de jonge arbeidsmarkt. De belangrijkste voorwaarde voor de jongere is purpose: een bedrijf moet een sterke missie hebben en bereid zijn jongeren daarin een cruciale rol te laten spelen. Jongeren willen zich kritisch kunnen opstellen tegenover hun werkgever en errors kunnen aangeven. Daarvoor is het van belang dat de werkgever hun mentaliteit serieus neemt en luistert naar de stem van hun generatie.

"We hebben elkaar nodig om te veranderen en impact te maken. Daarvoor moeten we het gesprek blijven voeren"

De jongeren en bestuurders zijn het eens dat de héle keten moet samenwerken, van stal tot consument. In de agri-food-bubbel kunnen jongeren een zinvolle spiegel voorhouden. Alternatieve landbouwmethodes en korte ketens moeten aandacht en ruimte krijgen, in combinatie met hightech oplossingen. Transparantie en communicatie zijn hierin een sleutelelement. Zo kan Nederland een kennisland blijven en andere landen ondersteunen in de transitie. Een dialoog tussen stad en platteland, en tussen jongeren en bestuurders, is de gewenste uitkomst.

Het overkoepelende thema van de dag was verbinding: hoe kunnen we ongelijkheid versmallen, gesprekken aangaan, en samen verduurzamen en groeien als samenleving? Daarvoor is het vooral belangrijk dat zowel de jongeren als de sector openstaan voor elkaar en naar elkaars behoeften kunnen luisteren: Let’s Grow Together!

 Wil je op de hoogte blijven van onze activiteiten? Volg ons dan op instagram: @groenpactjongerenplatform. 
 

Bronvermelding

De Groene Monitor 2022

LTO Noord - Onderzoekssamenvatting Werken in de land- en tuinbouw