Verse producten direct van boerderij naar winkelschap

Tekst: Michiel Elands
Foto’s: Appeltje-Eitje

Sven Wiggelo is fruitteler en melkveehouder in Dodewaard. Gertjan van Dam is pluimveehouder in Opheusden. Samen zijn ze Appeltje-Eitje, een keten van vijf onbemande winkels in Gelderland. ‘Op onze eigen bedrijven staan ook boerderijautomaten, dus in totaal zeven verkooppunten’, vult Sven aan.

"Naast versheid en smaak zijn ook duurzaamheid en kwaliteit belangrijke beweegredenen voor consumenten om in de korte keten boodschappen te doen"

Het idee is even simpel als vernuft. In de winkels kies je als klant op een scherm de producten die je wil hebben, je rekent zelf af en de vakken in de muur met daarachter de producten gaan automatisch open. Met behulp van camera’s kunnen de ondernemers op afstand toezicht houden en met een eigen app kunnen ze de winkels openen en sluiten.

Appeltje-Eitje is een voorbeeld van de korte keten, waarbinnen boeren hun producten direct verkopen, zonder tussenkomst van handelaren of retail. ‘Wij krijgen een eerlijke prijs en de producten zijn dagvers’, benadrukt Sven. ‘Dus de appels en de eieren van ons zijn lekkerder en veel langer houdbaar dan als ze uit de supermarkt komen.’

Naast versheid en smaak zijn ook duurzaamheid en kwaliteit belangrijke beweegredenen voor consumenten om in de korte keten boodschappen te doen. Dit concluderen drie studenten van Hogeschool Inholland in hun onderzoek naar consumentengedrag in de korte keten. Het is in de korte keten belangrijk, merken de studenten op, dat de consument het verkoopconcept begrijpt en betrokken is. Naast aardappelen, groente en fruit wordt vooral zuivel en vlees in de korte keten verkocht.

Door mond-tot-mondreclame kunnen initiatieven groeien als kool, merkt ook Sven. ‘Wij zien de groei in onze winkels: op de ene plek twintig procent, op de andere tachtig procent groei.’ Met het uitbreiden van het assortiment - naast eieren en appels, onder andere potjes peer, walnoten, sappen, zuivel en op één lokale locatie kippenvlees - zijn de ondernemers terughoudend. ‘Er is zeker vraag naar producten als groente en aardappelen, maar dan wordt het logistiek voor ons een lastig verhaal en we hebben een beperkt aantal schappen in de automaten.’

Tof idee

‘Appeltje-Eitje is gewoon een tof idee’, vindt Bart van de Beek, kwartiermaker bij Groenpact. Hij heeft vanuit zijn betrokkenheid bij ICT Campus Sven en Gertjan in contact gebracht met studenten. ‘Het is de frustratie van veel agrarische ondernemers dat ze hun producten voor een paar dubbeltjes verkopen en vervolgens voor een paar euro terugvinden in het schap van de supermarkt. Via dit concept heb je een echte korte keten en kunnen mensen makkelijk vers uit de streek eten.’

"Studenten van verschillende disciplines hebben het Appeltje-Eitje-concept onder de loep genomen"

Makkelijk is dat niet, weet Bart, want veel ideeën om boerenproducten lokaal af te zetten zijn in de loop van de tijd gesneuveld. ‘Wat Sven en Gertjan doen is vooroplopen en keihard werken. Studenten en ict-oplossingen helpen de ondernemers om hun bedrijfsvoering efficiënter te maken. Met slimme technologie is het mogelijk om producten rechtstreeks van de boer te kopen.’

Zo ontwikkelen twee studenten van de Christelijke Hogeschool Ede een ‘vulapp’ voor Appeltje-Eitje. Daarmee is in één oogopslag te zien welke schappen van de verschillende verkoopautomaten gevuld moeten worden. ‘Dat betekent dat ik ’s ochtends vroeg niet meer zelf naar mijn vader hoef te stappen om te zeggen welke producten klaargezet moeten worden’, zegt Sven. ‘Met één druk op de knop is straks de bestellijst klaar.’

Bart: ‘Met behulp van data-analyse en het gebruik van algoritmes kan gepland en voorspeld worden welke producten in de vakken moeten liggen en hoe het assortiment en de logistiek verder geoptimaliseerd kan worden. Op termijn kunnen bijvoorbeeld vulrobots een deel van het logistieke werk overnemen.’

Hackathon

Begin 2020, bij een hackathon tijdens de zogenoemde Digital Days, hebben studenten van verschillende disciplines het Appeltje-Eitje-concept onder de loep genomen. Hoe kan de verkoop beter voorspeld worden? Hoe kunnen de ondernemers de klantervaring verbeteren? En met welke producten kan het assortiment verder uitgebreid worden?

Een maand later zijn studenten van de Christelijke Hogeschool Ede, Aeres MBO, het Technova College verder gegaan met de uitwerking van hun ideeën onder het toeziend oog van vertegenwoordigers van gemeenten, onderwijs en bedrijfsleven. Door de coronacrisis is deze ‘The-I-Boer’-bootcamp online afgerond.

‘Al deze nieuwe informatie afkomstig van de studenten helpt ons om met het bedrijf te groeien’, zegt Sven. ‘We zijn nu samen met studenten bezig met een marketingonderzoek. We hebben foto’s van onszelf levensgroot in de winkels hangen, maar wij weten niet wie onze klanten zijn, hoe vaak ze terugkomen en wat hun drijfveren zijn. De marges bij de verkoop van appels en eieren zijn klein, dus klantenbinding kan ons erg helpen. Zo denken we bijvoorbeeld aan het ontwikkelen van een klantenkaart.’

"Als je alleen al kijkt hoeveel producten wij zelf produceren, dan kunnen we makkelijk vijftig winkels vullen"

Want ambities om te groeien, heeft Appeltje-Eitje volop. Ondanks de schat aan mogelijkheden op technologische gebied, staat de ontwikkeling van boerderijautomaten op een laag pitje. ‘Daar stoppen we nu dus veel tijd en energie in, want voor ons is the sky the limit’, concludeert Sven. ‘Als je alleen al kijkt hoeveel producten wij zelf produceren, dan kunnen we makkelijk vijftig winkels vullen.’

Kaas en zuivel

Een van de leveranciers van Appeltje-Eitje is kaasboerderij De Buitenhoeve in het Gelderse Haaften van Aico en Kirsten de Jongh. De Buitenhoeve maakt eigen kaas en zuivel en verkoopt het in de eigen winkel en via winkels van collega-boeren. ‘In de korte keten probeer je elkaar te versterken in plaats van te beconcurreren’, zegt Kirsten. ‘Appeltje-Eitje vind ik een goed uitgedacht en klantvriendelijk concept.’

Kirsten is vier jaar lang docent melkveehouderij geweest op het Wellantcollege. Ze zag daar hoe een grote groep studenten vooral inzet op schaalvergroting. ‘Als de prijs van melk ongeveer gelijk blijft en de kostprijs blijft onder druk staan is dat best een lastig verhaal’, analyseert ze. ‘Met onze zestig koeien is het in de korte keten juist de kunst om ons te onderscheiden in de markt en zo een meerprijs te krijgen voor zuivel en kaas.’