Van schoolbank naar de keukentafel op de boerderij; de kenniswerkplaats werkt

Donkere wolken hangen boven de veehouderijsector. Het stikstofprobleem dwingt de overheid harde maatregelen te nemen, maar de boeren verzetten zich op meerdere manieren. Met de protesten van het afgelopen jaar stonden de agrariërs volop in de schijnwerpers. De inspanningen op nationaal en regionaal niveau ogen minder sensationeel dan tractoren op de snelweg, maar zijn niet minder belangrijk. Een van de voorbeelden is betere aansluiting van het groene onderwijs op de arbeidsmarkt en innovatiebehoefte van het agrarisch bedrijfsleven.

Beroepen van de toekomst

In de regio Oost-Gelderland krijgt de toekomstgerichte samenwerking tussen bedrijfsleven, overheid en onderwijs vorm met de Kenniswerkplaats Achterhoek. De provincie Gelderland en de regio Achterhoek hebben dit initiatief van Zone.college de afgelopen jaren gesubsidieerd. De modernisering van het onderwijs is het voornaamste doel.

De partners van het samenwerkingsplatform Kenniswerkplaats Achterhoek analyseren de arbeidsmarkt, de kennis- en innovatiebehoefte van regionale ondernemers in de groene sector zorgen samen voor onderwijsvernieuwing. Kwartiermaker Lineke Rippen: “Er bestaan behoorlijke verschillen tussen het onderwijsaanbod en de behoefte in de agrarische sector. Vraag en aanbod sluiten onvoldoende op elkaar aan.” Onderwijs en ondernemers werken regelmatig ad hoc samen, maar een aan de regionale ontwikkeling verbonden systematische structuur ontbreekt. Rippen: “Welke beroepen bestaan er in de toekomst en welke competenties zijn nodig? Hoe zorgen we in de regio voor voldoende goed opgeleide werknemers en ondernemers van morgen?” Dit vereist volgens haar een systematische afstemming tussen de partijen, nieuwe rollen en duurzame werkwijzen. De omschrijving ‘los zand” gaat haar te ver, maar samenwerking hing vaak af van de relaties, ideeën en initiatieven van individuele docenten. Daarnaast blijft de kennis van docenten achter op de ontwikkelingen in de sector, door de complexe en snelle veranderingen. Als voorbeeld noemt zij de kringlooplandbouw en de precisie landbouw.

45 duizend studenturen

Om een betere aansluiting tot stand te brengen ondersteunt de Kenniswerkplaats Achterhoek een nieuwe manier van een jaarlijkse samenwerking tussen het groene onderwijs en de sector. Elk jaar stellen ze samen de praktijkleeractiviteiten voor studenten en docenten in het komende studiejaar vast. Vervolgens zorgt de Kenniswerkplaats met partners als de Vruchtbare Kringloop Achterhoek en De Marke voor de uitvoering en evaluatie. De activiteitenlijst bevat bijvoorbeeld opdrachten waarbij studenten aan bedrijven worden gekoppeld en zich verdiepen in de bedrijfsvoering. Ze maken een analyse en vervolgens stellen ze verbeterplannen op rond duurzaamheid voor dat bedrijf. Ook “Samen Leren Ondernemen (SLO) is een activiteit die tot de verbeelding spreekt. Daarbij werkt een groepje mbo-studenten samen met een hbo-student aan de oplossing van een door een agrarisch ondernemer ingebracht probleem. Ook sluiten de studenten zich aan bij de studiegroepen van de Vruchtbare Kringloop Achterhoek. Verder staan er voor mbo-studenten studiedagen op het programma, bijvoorbeeld een bijeenkomst met als thema Kringlooplandbouw. Voor docenten zijn er studiedagen over de kringloopwijzer, klimaatadaptatie en bijvoorbeeld over ‘Melkers van morgen’.  Alle activiteiten bij elkaar resulteerden het afgelopen studiejaar in 45 duizend studenturen waarin studenten in en van de praktijk leerden.

“De praktijk in een schoolgebouw spreekt minder tot de verbeelding dan de keukentafel van een boerderij.”

Toekomstgericht

Ondernemerscoördinator Alphons van den Belt begeleidde de partners en studenten bij diverse activiteiten. Hij is enthousiast over deze aanpak, omdat de studenten zo inzicht krijgen in de bedrijfstak als geheel en zich niet langer beperken tot hun eigen bedrijf: “Ze komen letterlijk van hun erf.” Een blik in de keuken van een collega lijkt vanzelfsprekend, maar Van de Belt constateert dat veel studenten soms geneigd zijn vast te houden aan de bedrijfsvoering waarmee ze zijn opgegroeid. Bovengenoemde activiteiten leveren voordelen op voor onderwijs en bedrijfsleven. Studenten kruipen tegen de praktijk aan en voelen zich serieus genomen: “De praktijk van alledag in een schoolgebouw spreekt minder tot de verbeelding dan de keukentafel van een boerderij.” Daarnaast dwingt deze aanpak ze naar de toekomst te kijken. Als voorbeelden noemt hij de circulaire benadering, andere inkomstenbronnen en de stikstofproblematiek.

Zonnige toekomst

De komende vier jaar intensiveert de samenwerking tussen de drie partijen.  Onderwijscoördinator Ruud Kaak: “Zo gaan we bijvoorbeeld van Praktijkleren een stap verder naar Praktijkrijkleren.” De lessen voor de praktijkgerichte vakken verplaatsen zich van schoolgebouwen naar praktijklocaties: “Onze ambitie is vijftig procent van het onderwijs buiten de schoolmuren te laten. Daar gebeurt het.” Onderwijs, overheid en ondernemers gaan duurzame werkwijzen realiseren, kennis- en leerbehoefte inventariseren en samen het studieprogramma vernieuwen. De creatie van flexibele leeromgeving stimuleert levende netwerken. Partners van de Kenniswerkplaats zijn bijvoorbeeld de Vruchtbare Kring Achterhoek, waarbij 285 melkveehouder zijn aangesloten en ook LTO Noord, Waterschap Rijn & IJssel, ForFarmers, Friesland Campina, Vitens en de Rabobank. Daarnaast neemt De Marke deel aan de Kenniswerkplaats, een coöperatie door en voor boeren. Rippen: Door de gezamenlijk vastgestelde regionale uitvoeringsagenda’s en intensieve samenwerking van deze partijen zien we de toekomst van het groene onderwijs en onderzoek met optimisme tegemoet. En daarmee ook de toekomst van de groene sector in de Achterhoek.”

Foto's: Zone.college