Soil Research Lab Aeres onmisbare schakel voor duurzaam bodemgebruik

Tekst Kirsten van Valkenburg

Duurzaam bodemgebruik: een onderwerp waar steeds meer aandacht voor is. Als we de bodem blijven gebruiken zoals we nu doen, raakt de bodem uitgeput. Opbrengst en kwaliteit van gewassen neemt af. Gewassen zijn slechter bestand tegen ziekten en plagen. Dat betekent minder voedsel, met minder voedingswaarde. Door duurzaam gebruik van de bodem kunnen volgende generaties de bodem blijven gebruiken om voldoende, kwalitatief goed voedsel te produceren.

Martin Duijkers is programmahoofd praktijkleren bij Aeres Hogeschool Dronten. Hij vertelt: “Het bodemlab, zoals het Aeres Eijkelkamp Soil Research Lab in de wandelgangen heet, is één van de vormen van praktijkleren op de hogeschool. Het bodemlab hoort bij het ‘bodemteam’ zoals we een actief team van lector Gera van Os, onderzoekers, docenten en studenten noemen.” Het bodemteam van Aeres Hogeschool Dronten onderneemt veel activiteiten om kennis over duurzaam bodemgebruik te creëren en te verspreiden.

Pilot in opdracht van ministerie van LNV

Recent zijn de eerste bodemadviseurs bij Aeres opgeleid en gecertificeerd. Martin Duijkers vertelt trots: “Het Ministerie van LNV constateerde een wildgroei aan opleidingen voor bodemadviseurs en vroeg aan ons om een gedegen opleiding.” Op dit moment wordt bekeken hoe, na deze succesvolle pilot, het project verder gaat.

Samen met bedrijven en overheden

Verder houdt het bodemteam zich bezig met uiteenlopende onderzoeken en projecten. Hierbij is er samenwerking met bedrijven en overheden. Een mooi voorbeeld hiervan is het verdichtingsonderzoek. In het verdichtingsonderzoek wordt gezocht naar de beste methode om verdichting in de bodem te meten. Bij verdichting gaat bodemstructuur verloren, omdat de bodem wordt samengedrukt. Dit ontstaat door het gebruik van zware machines. Door verdichting neemt het bodemleven af. Ook de doorlaatbaarheid van de bodem voor water en lucht wordt minder. Gevolg hiervan is dat de bodem minder mogelijkheden biedt voor de plant om te groeien.

Partijen in het verdichtingsonderzoek zijn o.a. Provincie Flevoland en waterschap Zuiderzeeland. Maar ook Wageningen Environmental Research (voorheen Alterra) doet mee. Vanuit het bedrijfsleven zijn Medusa, producent van bodemkaarten, bodemadviesbureau Aequator Groen en Ruimte en grondwaterspecialist Acacia Water betrokken.
Een deel van het bodemlab wordt ook ingezet voor commerciële activiteiten. Het lab beschikt over een pF-straat, voor de bepaling van vochtleverend vermogen en porositeit van grond. Eurofins Agro, actief in grondonderzoek voor boeren, besteedt dit onderzoek uit aan het bodemlab van Aeres.

Aandacht voor duurzame bodem in de opleiding

“In de landbouwkundige opleidingen bij Aeres heeft het onderwerp bodem een duidelijke plek in het curriculum, met een heldere opbouw,” vertelt Martin Duijkers. De eerstejaars studenten starten met leren kijken: naar bodemprofielen en geologie. Daarna leren de studenten doorgronden en sturen, waarbij bijvoorbeeld smart farming technology aan bod komt. De leerroute eindigt bij een verdieping in leerjaar 4 met een keuze voor de minor ‘vitale bodem’.

Erik van der Wekken is vierdejaars student en volgt de minor ‘vitale bodem’. “Binnen de minor werk je in groepjes van twee of drie studenten aan een opdracht, afkomstig uit het bedrijfsleven. Hierbij wordt het bodemlab ook gebruikt. Ik ben nu bezig met het verzamelen en aanleveren van bodemgegevens aan bouwers van een app. Deze app kan laten zien wat er gebeurt in de bodem, bijvoorbeeld na grondbewerking of de oogst.” Het is de bedoeling dat de app beschikbaar komt voor mbo- en hbo-studenten.

Samen met andere hogescholen

Binnen het onderwijs over bodem werkt Aeres samen met Van Hall Larenstein en HAS Hogeschool. Dit jaar nemen 60 studenten van de drie scholen deel aan de minor ‘vitale bodem’. “En het zijn niet alleen akkerbouwstudenten,” vertelt Erik. “Ook vanuit veehouderijstudenten is er steeds meer belangstelling voor deze minor.”

In de minor zijn er themadagen, rondom thema’s als bodemleven, bodemadditieven en organische stof, maar ook nieuwere onderwerpen zoals verzilting en bodemdaling. Tijdens een themadag worden bedrijven en experts uitgenodigd. Zo zijn bandenfabrikant Bridgestone en Zuidberg Tracks b.v., een producent van rupsbanden, aanwezig bij het thema verdichting. De studenten krijgen lezingen en verschillende visies over het thema. Martin Duijkers: ”Het is de bedoeling dat studenten aan het einde van zo’n dag weten welke visies er zijn. En dat zij hun weg vinden in al die verschillende gezichtspunten.”

Behalve bij de minor werken de drie hogescholen ook samen binnen de lectoraten rondom bodem. Deze zijn goed verdeeld over de drie hogescholen, vertelt Martin Duijkers. “Onze lector Gera van Os houdt zich bezig met duurzaam agrarisch bodembeheer. Van Hall Larenstein benadert het lectoraat vanuit de milieukunde en HAS Hogeschool neemt de plant als uitgangspunt. Door deze samenwerking zijn alle aspecten van bodemgebruik in Nederland ondergebracht bij een lectoraat.”

Kritisch en onderzoekend

Als we voor de hogeschool nog even napraten, zegt Martin: ‘’Uiteindelijk draait alles om wat we studenten meegeven: een kritische, onderzoekende houding en up to date kennis. Daar doen we het voor.”

(Bron foto: USDA Agricultural Research Service)