Practor Geert Hoekstra verbindt visserijonderwijs met onderzoek

Tekst & foto’s: Kirsten van Valkenburg

Geert groeide op Urk op, zijn beide opa’s waren visser. De visserij zat van jongs af aan in het bloed, maar Geert ging niet aan boord. Hij werkt bij WUR als economisch onderzoeker met visserij als aandachtsgebied. Daarnaast is hij practor ‘Visserij, innovatie en onderzoek’ bij Firda, een ROC met vestigingen in Friesland en Flevoland. “Ik wil de studenten de kennis en kunde meegeven die ze morgen en overmorgen heel hard nodig hebben.”

Geert Hoekstra

Sector in transitie

Geert vertelt over de uitdagingen voor de Nederlandse visserij. “De Brexit is een uitdaging, omdat Nederlandse vissers veel in Britse wateren vissen. Het verbod op de pulsvisserij, terwijl Nederlandse vissers net waren omgeschakeld naar deze manier van vissen. De ruimte op zee wordt steeds minder door de bouw van windparken en tot slot de maatschappelijke vraag om duurzaam te vissen.”

Kortom, de sector is in transitie. De visserij van de toekomst draagt bij aan de voedseltransitie, vis is een bron van eiwit. Ook vist de sector dan duurzaam en dierwelzijnsgericht. Geert: “Het is een extra klap voor vissers dat de pulsortechniek verboden is, juist in tijden van hoge brandstofprijzen. Noord-Europese wetenschappers benoemen deze methode juist als een grote vooruitgang, als het gaat omecologisch en economisch verantwoord vissen. Zeker in vergelijking met de conventionele bodemvisserij.”

Het practoraat draagt bij aan de transitie door relevante onderzoeksresultaten te vertalen naar het onderwijs. Geert is overtuigd van de rol van de wetenschap bij de transitie. “Wetenschap geeft inzichten, bijvoorbeeld over ecologie en duurzaamheid.” Hij beseft dat vissers dat niet altijd zo ervaren: “Soms lijkt wetenschap ook tegen te werken, bijvoorbeeld bij verlaging van de quota.” Die worden vastgesteld op basis van Europese vistellingen en populatiemodellen. Geert benadrukt dat de verbinding ook andersom werkt. “Als wetenschapper leer ik enorm van studenten en van de beroepspraktijk. Wat leeft er, waar zijn vissers mee bezig, wat zien zij? Want vaak zien zij al veel eerder dan de wetenschap wat er gebeurt op zee.”

Het opvallende schoolgebouw van Firda Urk heeft de vorm van een schip.

Schip van de toekomst

Twee maal organiseerde Geert een hackathon, met prachtige bijvangst voor de deelnemende studenten. “We haalden praktijkvragen op bij het bedrijfsleven, waar studententeams mee aan de slag gingen.” De teams waren afkomstig van de vier Nederlandse visserijscholen, allemaal mbo’s.” Geert weet het nog goed: “In het begin zag ik weerstand bij de studenten over hun deelname. Maar in die twee dagen ontdekten ze dat ze veel meer kunnen dan ze zelf denken. Zo mooi om te zien! Mbo-studenten zijn nogal eens te bescheiden. Maar ze kennen en kunnen al zoveel, vanuit hun stage of vanuit het familiebedrijf. En pluspunt: ze laten zich nog niet hinderen door die kennis en denken nog lekker creatief.”

"Mbo studenten zijn vaak te bescheiden. Mbo’ers weten en kunnen veel meer dan ze zelf denken."

Het winnende studententeam ontwierp tijdens de hackathon hun vissersschip van de toekomst. Een moederschip met drones, die vangst of oogst ophalen binnen de windmolenparken op zee. Inmiddels is de scheepbouwer die de vraag voor de hackathon leverde het idee aan het verfijnen. Het winnende team heeft inmiddels een bezoek aan de scheepsbouwer gebracht en het huidige ontwerp gezien. “Dat is toch prachtig,” glundert Geert.

De hackathon smaakte naar meer en dus kwam er een internationale versie, met deelname van Spaanse visserijstudenten. “Zoveel herkenning tussen de Spaanse en Nederlandse studenten”, herinnert Geert. “De passie voor de zee gaat over grenzen heen.”

Masterclass blauwe economie

Geert nam ook het initiatief voor een masterclass, een reeks lezingen en excursies over ondernemen in de blauwe economie. Die vond inmiddels twee keer plaats. Onderzoekers en vertegenwoordigers van het bedrijfsleven verzorgden de lezingen. De excursies gingen onder andere naar onderzoeksinstituut MARIN in Wageningen en een tarbotkweker in Zeeland. Deelnemers waren jonge ondernemers uit het blauwe domein en studenten van WUR, hbo en mbo. De laatsten werden gekoppeld aan een vertegenwoordiger uit het bedrijfsleven, voor kennismaking en kennisuitwisseling.

"De passie voor de zee gaat over grenzen heen."

Samenwerken

Geert werkt voor het practoraat volop samen. Hij neemt deel aan een netwerk met zeven andere blauwe practoren, wisselt kennis uit met andere onderzoekers en werkt samen met kennisplatform ‘Vistikhetmaar’. Samen met de drie andere Nederlandse visserijscholen sluit Firda Urk aan bij Groenpact. Ook het bedrijfsleven is belangrijk voor het practoraat. “Zij zijn een katalysator voor vernieuwingen in het onderwijs.”

Vistikhetmaar

De haken aan de muur van het praktijklokaal zijn voor het breien (maken) en boeten (repareren) van netten. Dat gebeurt met de hand. “Puur vakmanschap,” aldus Geert. 

Een andere samenwerking is met Hogeschool Van Hall Larenstein (opleiding zee- en kustmanagement) en Zone.college Zwolle (opleiding zoete aquacultuur). De drie scholen starten na de zomer van 2025 een Associate degree (AD) over marien ondernemerschap met aandacht voor visserij, aquacultuur en ecologie. Dit is de eerste verkorte hbo-opleiding voor vissers, visverwerkers en geïnteresseerden in seafood.

"Onderzoekend werken en kunnen communiceren over je vak. Dát is de visser van de toekomst."

Visser van morgen

Alle ervaringen uit het practoraat borgen in het onderwijs is nog een zoektocht voor de practor. “Wat helpt, is het modulaire onderwijs bij Firda Urk.” Geert schreef zelf ook mee aan modules, vooral rondom ondernemerschap. “Daar zat nog een lacune in het onderwijs. De studenten die hier van school gaan, dat zijn vakmannen, dat staat als een huis. Maar met alleen vakmanschap red je het tegenwoordig niet meer. Financieel inzicht, duurzaam omgaan met je materiaal, kennis van mariene ecologie, keuzes durven maken. Onderzoekend werken en kunnen communiceren over je vak. Dát is de visser van de toekomst.”

Visserij Ontwikkeling Plan

Het practoraat wordt bekostigd vanuit het Visserij Ontwikkeling Plan (VOP), een samenwerking van overheid, bedrijfsleven in de visserij-regios’s en onderwijs. Het VOP biedt met ondersteuningsgelden toekomstperspectief aan de visketen en visserijgemeenschappen. De vier visserijscholen in Nederland (Vonk in Den Helder, Scalda in Zeeland, STC in Katwijk en Stellendam en Firda op Urk) dienden gezamenlijk een plan in om als scholen van betekenis te blijven.