Minder fijnstof bij pluimvee

Publicatiedatum:

Tekst Ton van den Born
Foto’s Aeres / PEC

Het Poultry Expertise Centre, opgericht in 2013, is een samenwerking van onderwijs, overheid en bedrijven om pluimveekennis bijeen te brengen en opleidingen aantrekkelijker te maken. Dit PEC bundelt onderzoekscapaciteit. Met name van Aeres Hogeschool Dronten waar een lectoraat ‘Precisievoeding en duurzame pluimveehouderij’ gevestigd is, van Wageningen UR en van innovatieve ondernemers uit de sector. Eltjo Bethlehem is business manager van het centrum.

Het PEV is het Praktijkcentrum voor Emissiereductie in de Veehouderij. “Een activiteit van PEC”, aldus Bethlehem. “PEV kwam er in 2017 op basis van het Manifest Gezonde Leefomgeving Veehouderij. Fijnstof in de pluimveehouderij was toen een issue. Met de overgang van de legbatterij naar vrije uitloop was de uitstoot ervan in de omgeving van pluimveebedrijven soms wel tien keer zo groot geworden. Veroorzaakt door kippen die vrij door mest en strooisel lopen. Zowel de overheid in de Gelderse Vallei als de sector zelf waren het eens: dit kan beter.” Zonder de leefruimte van de dieren te beperken.

"Als je het op z’n beloop laat, dreigt de hele pluimveehouderij voor consument en producent onhaalbaar en onbetaalbaar te worden."

“De pluimveesector is zeker niet de enige sector die fijnstof produceert, maar dat is geen excuus: als we nu niets doen, hebben we over een paar jaar een probleem en kunnen we met de mogelijke regelgeving geen kant meer op. Als je het op z’n beloop laat, zal er immers van buitenaf worden ingegrepen. Dan dreigt de hele pluimveehouderij voor consument en producent onhaalbaar en onbetaalbaar te worden.”

Nog afgezien van de gezondheid en de aantrekkelijkheid van de sector voor mensen die er dan werken. En de aantrekkingskracht van de pluimveeregio zelf voor wonen, werken en recreëren.

Twee sporen

Het manifest is een afspraak van partijen in de regio om luchtkwaliteit te verbeteren en emissie van onder meer fijnstof terug te dringen. In een samenwerking van gemeentes in die regio, de provincie, Food Valley, omgevingsdiensten, sectororganisaties zoals LTO, jongerenorganisaties en agrarisch adviseurs en, vanuit onderwijs, Aeres en Wageningen UR.

“Het loopt langs twee sporen”, legt Bethlehem uit. “Een bestuurlijk spoor, want met vergunningverlening bij bestaande en nieuwbouwstallen voor de verschillende technieken kun je emissiereductie stimuleren. Daar is een stap gezet.”

Het andere spoor is dus dat van de PEV, het praktijkcentrum. Het PEV onderzoekt de technieken om emissie te reduceren. Ionisatie is zo’n techniek. Geladen elektronen (te produceren met een ionisator of bijvoorbeeld met statisch geladen prikkeldraad) hechten zich aan stofdeeltjes. Werkt dit afdoende en hoe is het te installeren en te optimaliseren?

Dertig jaar

In september kwam PEV met een rapportage over wat er de afgelopen drie jaar bereikt is. Als verantwoording aan de subsidiërende overheid, voor het bedrijfsleven dat op zoek is naar mogelijkheden en ook voor het onderwijs dat onderzoek uitvoert. “Er zijn sinds 2017 tien technieken onderzocht”, zegt Bethlehem. Een groot aantal bleek heel effectief en is op een lijst gezet. “De sector heeft nu zeven extra mogelijkheden om tot fijnstofreductie te komen. Subsidieregelingen van LNV die tegelijk ontwikkeld zijn, spelen in op deze technieken.”

Rapportage PEV

Volgens Aart de Kruijf, tot voor kort wethouder in Barneveld, in het voorwoord van de rapportage, is met de technieken en de vergunningen daarvoor tot nu toe al ruim 50.000 kilo aan extra fijnstofemissie vermeden.

Wat vinden de pluimveehouders? Gaan ze ermee aan de slag?
“Dat kun je het beste aan de pluimveehouders zelf vragen, maar ik denk het wel. We hebben in het verloop van het project een keer resultaten gepresenteerd aan die pluimveehouders, en tegelijk ook aan een groep vanuit onderwijs, docenten en studenten, en voorlichters of erfbetreders. We constateerden een proces van bewustwording en we zagen ook dat veel veehouders mee wilden doen. Om twee redenen eigenlijk. Omdat ze echt willen bijdragen aan een gezonde leefomgeving nu, maar ook, zeggen ze: ‘omdat ik toch niet wil dat mijn kinderen die het bedrijf overnemen nog dertig jaar in die stof rondlopen.”

En het onderwijs? Wat dragen ze bij, wat leren ze?
Studenten doen onder begeleiding onderzoek. Daar zijn zowel mbo’ers en hbo’ers als Wageningers bij betrokken. Er zijn stageplekken voor mbo’ers bij PEV beschikbaar. En verder worden er vanuit PEC gastcolleges verzorgd. “Dan vertellen we bijvoorbeeld waarom het onderzoek naar emissiereducerende technieken wordt gedaan en welke mogelijkheden er zijn. Afhankelijk van de vraag.”

Veertig technieken

PEC en PEV nog even. PEC coördineert het onderzoek, zegt Bethlehem. Ze selecteren de bedrijven waar dat onderzoek wordt uitgevoerd en bemensen een soort van helpdesk. Ze beantwoorden er bijvoorbeeld vragen over de technieken, de mogelijkheden, de vergunningen en de subsidies.

En PEV is niet afgelopen na de rapportage die in september verscheen. “We breiden zelfs uit. We gaan nu ook naar de emissie van stikstof en ammoniak kijken, naar geur. En behalve de pluimvee strekt het zich uit naar rundvee, kalveren, varkens en geiten. De komende vier jaar gaan we in de Regiodeal Foodvalley veertig technieken op zeventig bedrijven testen.”