Grote veerkracht in glastuinbouw

Tekst Ton van den Born

Het interview met de voorzitter van de ondernemersorganisatie was aanvankelijk bedoeld om de aantrekkelijkheid van de glastuinbouw in Nederland te belichten. Wat is het mooie van de teelt van bloemen en planten en van glasgroenten zoals tomaten, paprika, sla, komkommer, aubergine en radijs? Bedoeling was om te laten zien dat het een bloeiende bedrijfstak is, met hightech-oplossingen en innovatieve systemen. Dat dit de sector is die er met al haar ontwikkeling en vindingrijkheid zomaar voor zou kunnen zorgen dat we straks groenten op Mars kunnen telen. Onder glas.

Maar met de corona-uitbraak, dichte grenzen en gesloten winkels, zien de agenda’s er heel anders uit. De glastuinbouw is met vele andere sectoren zoals horeca, toerisme en cultuur zwaar getroffen. Van der Tak, die namens 1.400 bedrijven spreekt, praat over een noodfonds van de overheid voor de sierteelt en een noodkrediet dat ondernemers bij de bank kunnen aanvragen.

 “Want”, zegt hij, “de vraag naar bloemen en planten is compleet ingestort. Terwijl het voorjaarsseizoen juist enorm belangrijk is. Het gaat om een topsector, die onder meer steunt op teelt in Afrika. Van de zeven miljard euro omzet is de export jaarlijks zeker zes miljard. Er is een noodfonds nodig van twee miljard euro om de schade op te vangen en de sector te redden.” Voor onze economie een hele cruciale sector, benadrukt hij. Nederland is een van de belangrijkste bloemenproducenten ter wereld, met zo’n 150.000 werknemers.

Van der Tak denkt dat de schade voor de sector nog lang na-ijlt, ook als het coronavirus is verslagen . “Het kan nog wel een jaar duren voor de export weer op niveau is. Maar”, zegt hij, “we blijven de topsector die we al waren. De focus op gezondheid van groen draagt daar zeker aan bij. Misschien nu wel meer dan ooit.”

#BeterBloemen

Hij verwacht niet dat de markt voor Nederlandse tuinbouwproducten ‘na corona’ heel anders wordt, kleiner, lokaler, meer zelfvoorzienend. “Nee, onze belangrijkste markt ligt ook in de landen om ons heen, tot een 800 kilometer buiten de grenzen. In mijn beleving blijft dat zo.”

Maar eerst gaat het erom dat de sector overeind blijft. Behalve noodfonds en noodkrediet is er dan op een andere schaal veel aandacht voor de overdaad aan niet-verkoopbare bloemen en planten. Op sociale media onder #Flowerpower bijvoorbeeld, #beterbloemen, #buyflowersnottoiletpaper of de #FlowerBoostChallenge.

Er is ook aandacht voor de bezorging van bloemen, contactloos natuurlijk. Bloemen voor opa en oma die in het verzorgingshuis geen bezoek mogen ontvangen. Of jarigen die je even niet in persoon kunt feliciteren. Het zijn druppels op een gloeiende plaat, want een groot deel van de voor de export geteelde bloemen verdwijnt toch in de afvalbak, maar het blijven welkome druppels.

Vlog uit de Kas

Tot zover corona. Want hoewel veel stil ligt, gaat onderwijs en schoolkeuze gewoon door. Online. Van der Tak wijst op ‘Go Go Greenhouse’, een campagne die scholieren een beeld wil geven van de glastuinbouw. “Die laat zien dat het allang niet meer een sector is waarbij je op je knieën oogstwerkzaamheden uitvoert in de kas. Het gaat om een hightech-sector die bijvoorbeeld gebruik maakt van plukrobots.”
Er is een project ‘Tuinbouw als Tussenjaar’ voor studenten die nog twijfelen over hun studiekeuze. Een tussenjaar biedt hen de kans al werkend ervaring op te doen en te ontdekken wat er zo leuk is aan de teelt van bloemen en groenten.

En dan is er ‘Vlog uit de Kas’. Daarin laten scholieren op YouTube zien wat ze allemaal doen in die kas. Dat het niet alleen productiewerk betreft, maar ook marketing, kwaliteitsbeoordeling of heel ander werk rondom de productie. Ze delen er hun enthousiasme over de glastuinbouw.

Geluk en gezondheid

Misschien de meest aansprekende quote over de Nederlandse tuinbouw benoemt de markt die wel tot Mars kan reiken. Niet zo vreemd, want er wordt bij Wageningen University & Research daadwerkelijk onderzoek gedaan naar de groei van gewassen op Marsgrond. “Maar”, zegt Van der Tak, “je moet het zien als een metafoor. We willen laten zien dat er meer mogelijkheden in de glastuinbouw zijn dan je misschien denkt.”

“Aan de andere kant zijn er zeker raakvlakken tussen ruimtevaarttechnologie en kastechniek”, vervolgt hij. “Zo vreemd is die link niet.” Klimaatregeling, zuurstoftoevoer, technologische innovatie. “Zo zijn er vanuit het ruimtevaartcentrum in Noordwijk vorig jaar lezingen geweest over die techniek en wat we daarvan zouden kunnen overnemen.”

“Techniek is echt heel belangrijk”, vervolgt hij. “Net als slimme oplossingen voor teelt, arbeid en klimaat. Kijk bijvoorbeeld naar de vertical farming in dichtbevolkte gebieden.” Daarbij worden kweeklagen gestapeld waardoor je veel minder grondoppervlak nodig hebt.

“Dat is het mooie van de sector”, besluit hij. “Het ondernemerschap, de innovatieve ontwikkelingen en vooral ook het geluk en de gezondheid dat je met groen en bloemen kunt leveren.”

Sjaak Topics

Voorlopig zijn er andere zaken die aandacht vragen. “Zo’n crisis hebben we nooit meegemaakt”, zegt hij. Van der Tak, die sinds 2017 voorzitter is van telersorganisatie Glastuinbouw Nederland, voert crisisoverleg met de tuinbouw, met collega’s van zijn eigen organisatie, met het ministerie en minister Schouten van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit. “En dan zijn er de talloze telefoontjes en mails, de hele dag door tot diep in de avond.”

Verder neemt hij in de coronacrisis bijna dagelijks een bericht op, Sjaak Topics. Daarin praat hij mensen bij over de gevolgen voor de sector en wat er wordt gedaan om de sector te redden. Deze berichten zijn te beluisteren via de website van Glastuinbouw Nederland.

(Foto’s: Glastuinbouw Nederland / Shutterstock)

qip