Groene Onderwijsregio zet in op werving en behoud groene docenten

Tekst en foto’s: Ton van den Born

Het lerarentekort is al jaren een hardnekkig probleem. Ook het groene mbo en vmbo kampt met een voortdurende uitstroom van pensioengerechtigde docenten. Daarbij komt de concurrentie met bedrijfsleven (dat vaak beter betaalt), de werkdruk en administratieve last in het onderwijs en gebrek aan waardering en status van docenten. Wat ook niet meehelpt is dat veel scholen instromers tijdelijke contracten geven, omdat ze bijvoorbeeld willen voorkomen dat ze bij dalende studentencijfers met overbodige docenten blijven zitten.

"Salaris vinden ze belangrijk, werksfeer, collega’s, de werk-privébalans, en ook perspectief."

Het gaat bij starters vooral om generatie Z, zegt Jesse Geul, een van de sprekers vandaag. Geul heeft 80.000 volgers op LinkedIn en leidt een onderneming in recruitment en trainingen. Generatie Z, geboren tussen 1995 en 2010, is opgegroeid in een tijd dat er voldoende banen zijn. “Ze hebben een heel ander wereldbeeld door sociale media en dankzij influencers”, zegt Jesse Geul. Misschien zijn er ook wel influencers voor jullie onderwijs te vinden, oppert hij.

Jesse Geul

“Mensen van deze generatie” vervolgt Geul, “komen bij je op sollicitatiegesprek en zeggen: “Ik heb nog drie gesprekken lopen, wat kun je me aan extra’s bieden?” Salaris vinden ze belangrijk - best in orde in het onderwijs, denkt Geul -, maar ook werksfeer, collega’s en de werk-privébalans. En perspectief. “Kun je als school een beeld schetsen van de doorgroeimogelijkheden? Tamelijk onbekend voor onderwijs, maar het is wel een aandachtspunt.”

Aantrekkelijker worden

Wat te doen? Hoe kan het onderwijs aantrekkelijker worden voor studenten en zij-instromers? En hoe kun je startende docenten op maat begeleiden in hun nieuwe baan? Dat zijn vragen waar de ongeveer 80 mensen op de bijeenkomst zich deze woensdagmiddag over buigen.

Nienke Jagersma is Yvonne Visser een paar weken geleden opgevolgd als programmamanager van de Groene Onderwijsregio.

De Groene Onderwijsregio is een van de onderwijsregio’s die in 2023 zijn gestart. Waar andere onderwijsregio’s per regio het lerarentekort aanpakken, doet de Groene Onderwijsregio dit landelijk. Dat gebeurt met vertegenwoordigers van alle groene onderwijsinstellingen, vmbo en mbo, en onder coördinatie van programmamanager Nienke Jagersma van Yuverta. Jagersma heeft deze rol een paar weken geleden overgenomen van Yuverta collega Yvonne Visser.

Onderwijsregio's

Na onderzoek naar de aanpak van het lerarentekort in primair en voortgezet onderwijs en het mbo zijn in 2023 op verzoek van het ministerie van Onderwijs ‘onderwijsregio’s’ opgezet. Dat zijn samenwerkingen van scholen, schoolbesturen, lerarenopleidingen, docenten en partners buiten het onderwijs.
Zo kwam er ook een landelijke Groene Onderwijsregio. Het gaat daar om voldoende en goed opgeleid onderwijspersoneel voor de beroepsgerichte groene vakken in het (v)mbo-groen.

Bijzaken, ordeproblemen, te lief

Het project werkt langs verschillende lijnen, zoals werving en behoud. Begeleiding is ook een aandachtspunt, want hoe zorg je dat startende docenten niet teleurgesteld raken? Een vraag waar bijvoorbeeld Helma Oolbekkink, lector Professionaliteit van leraren aan de Hogeschool Arnhem-Nijmegen (HAN), mee bezig is. “In de komende jaren tot wordt dat een grote uitdaging”, zegt ze.

"Lukt het niet om emoties te uiten, dan kan iemand besluiten: ik ga weg."

Waar lopen beginnende docenten tegenaan, vraagt ze de zaal. Via wooclap, een digitaal hulpmiddel om meningen te peilen, komen de antwoorden op het scherm. ‘Bijzaken, uitgebluste collega’s, afkortingen, ordeproblemen, alleen, vergaderingen, ongeschreven regels, onzekerheden, te lief’ en nog veel meer.

Helma Oolbekkink

Oolbekkink herkent enerzijds professionele aspecten en anderzijds sociale en emotionele aspecten. “Wat betreft die sociale kant is het belangrijk om te weten als starter waar je terecht kunt met je vragen. Emoties zijn soms best lastig te uiten en als dat niet lukt kan zo iemand besluiten: ik ga weg.”

Hoe doen wij dat?

Een goede inductie van startende docenten helpt. Dat is het proces waarbij beginnende leraren systematische begeleiding en ondersteuning krijgen tijdens de eerste jaren in het onderwijs. Met de bedoeling de stap naar de praktijk te vergemakkelijken, de kwaliteit van het onderwijs te verbeteren en behoud van nieuwe leraren te bevorderen. Zo’n inductie duurt ten minste één jaar, vindt Oolbekkink. Dan komt alles een keer voorbij. De coach van de starter moet een training hebben gehad. En er moeten ook mogelijkheden zijn om te observeren en geobserveerd te worden.

Startende docenten Maarten, Jurjen en Rosalie delen hun ervaring

Scholen hebben zeker aandacht voor inductie, maar verschil maakt wel hoe je naar de startende docent kijkt. Vanuit tekortkomingsperspectief (wat moet die nog leren?) of waarderingsperspectief (wat kan die en heeft die te brengen?). En wat is diens positie: een volwaardige collega of na een paar jaar nog steeds een beginner?

"Neem ook de ervaring van startende docenten mee"

En verder: wie is er verantwoordelijk voor de inductie op school, kun je maatwerk bieden en is er nog begeleiding na de inductie of zegt de school: ‘als er wat is dan kom je maar’? “Dat vinden veel starters heel complex.” “Deze punten”, zegt Oolbekkink, “kunnen aanleiding zijn voor scholen om te spreken over de vraag: hoe doen wij dat? Neem dan vooral ook de ervaring van die starters zelf mee!”