Digitale Kennisbank: in drie klikken bij je bron

Tekst: Jan Nijman,
Foto: Shutterstock

Op 15 september 2020 werd het nieuwe Centrum voor Innovatief Vakmanschap (CIV) Groen gepresenteerd. Dit CIV Groen is een voortzetting van de CIV’s AF en T&U waarin sinds 2013 ondernemers, onderwijs en overheid samenwerken aan praktijkinnovatie, arbeidsmarktvraagstukken versterking en innovatie van het onderwijs. Onder meer door het ontsluiten én maken van digitale lesstof.

Cursusmateriaal veehouderij

Het digitaal cursusmateriaal voor de veehouderij is leermateriaal, dat docenten direct kunnen inpassen in hun lessen. Vanuit het CIV Agri&Food heeft projectleider Cor Duim gewerkt aan de ontsluiting hiervan. In samenwerking met onder andere; uitgeverij Roodbont, Poultry Expertise Centre en diverse bedrijven zijn meer dan 100 e-learninghoofdstukken over de pluimveehouderij, melkveehouderij en varkenshouderij beschikbaar gesteld. Dit cursusmateriaal is ontwikkeld door ahet groene mbo in samenwerking met diverse organisaties en bedrijven.           

Er zijn zeven cursussen pluimveehouderij, zeven cursussen melkveehouderij en zeven cursussen varkenshouderij. Naast de e-learningmodules zijn ook eerder ontwikkelde cursussen, leerarrangementen of lesmaterialen opgenomen op de website met het cursusmateriaal zodat dit een compleet overzicht wordt van vrij toegankelijk online cursusmateriaal voor de veehouderij. Deze worden regelmatig aangevuld en/of vernieuwd.

‘Van docenten hoor ik dat de cursussen waardevol zijn’, zegt Cor Duim. ‘Er zijn veel docenten die het gebruiken, maar het gebruik is wel verschillend.’ Docenten zoeken naar manieren om de e-learnings goed in te zetten in het onderwijs. Om hen te helpen, wil Duim vanuit het CIV een dag organiseren over de didactische aanpak  van een e-learning. Deze zijn in de tweede helft van 2021 gepland.

Voorlopig onderhoudt hij met docenten contact via  de mail. Hij heeft hen gevraagd naar ervaringen en behoeftes. Docenten kwamen met de suggesties om lesmateriaal te ontwikkelen over kalveropfok, klauwverzorging en ondernemerschap. In samenwerking met het lectoraat Management van Rundergezondheid, praktiserende dierenartsen, en de GD zijn in de loop van 2021 cursussen over gezondheid en huisvesting ontwikkeld.

Duim houdt zich aanbevolen voor nieuwe ideeën om het vakgericht onderwijs naar een hoger peil te brengen.

Kennisbank food

Die kennisbank food – bereikbaar via www.kennisbankfood.nl – is essentieel om studenten in de voeding te kunnen opleiden, zo legt Esther Wouters uit. Zij is beheerder van de kennisbank. Ook voor vakmensen is zo’n kennisbank zinvol om te zorgen dat ze kunnen blijven functioneren in een sector met snelle veranderingen en veel technologische ontwikkelingen. Het is belangrijk dat huidige en toekomstige medewerkers – de studenten – in de foodsector open staan voor nieuwe ontwikkelingen. De sector stelt immers hoge eisen aan de kennis, de vaardigheden en de beroepshouding van de mensen.

De kennis en vaardigheden die medewerkers in hun opleiding aangeleerd hebben, is niet meer dan een momentopname. Die kennis veroudert snel. Je kunt cursussen volgen, maar dat is niet voldoende. Om goed te kunnen blijven functioneren moeten je als medewerker een ‘lerende houding hebben’. Je moet zelf het initiatief nemen om te leren wat nodig is. Je moet daarbij ook het zelfvertrouwen hebben dat je die kennis zelf kunt opzoeken . ‘Wendbaar vakmanschap’ is een verzamelnaam voor de vaardigheden die je nodig hebt om te blijven functioneren in je vak.

Het zelfvertrouwen is daarbij belangrijk, misschien wel belangrijker dan je denkt, zegt Wouters. Mbo-leerlingen die iets willen leren of die kennis zoeken kunnen de kennisbank raadplegen, maar ze moeten ook het zelfvertrouwen hebben dat ze in staat zijn de juiste kennis te vinden, toe te passen en oplossingen te bedenken. Een docent speelt daarin een belangrijke rol. Want iemand moet je helpen om als lerende medewerker te kunnen functioneren.

Wendbaar vakmanschap

Ook voor de mensen op de werkvloer geldt dat je niet in je eentje wendbaar vakmanschap kunt aanleren. Ook leerklimaat in het bedrijf speelt een rol. Bedrijven moeten open staan voor experimenten, veranderingen en verbeteringen en hun medewerkers daarbij actief betrekken. Die inzichten hebben geleid tot de portal ‘Wendbaar vakmanschap in lerende organisaties’ (www.wvlo.nl, onderdeel van Groen Kennisnet) waarin de kennisbank food een centrale plek heeft .  

In die kennisbank zitten nu meer dan 400 kennisbronnen. Dat zijn betrouwbare actuele informatiebronnen die kort en krachtig zijn, die je zelfstandig kunt gebruiken en die vrij beschikbaar zijn. Een goede toegankelijk is belangrijk, zegt Wouters. “In drie klikken moet je bij je bron zijn. Maar als student moet je ook verrast en geïnspireerd worden. Je moet ook bronnen tegenkomen waar je niet naar op zoek bent.” Om de vindbaarheid makkelijker te maken, zijn er dossiers over voeding en gezondheid, techniek, technologie of voedselveiligheid.

Ordening is nodig, zegt Wouters. Daarvoor gaat ze in overleg met mensen uit bedrijfsleven en onderwijs. Teams van kennisexperts denken mee over de vulling van de kennisbank. Welke bronnen hebben we? Wat is geschikt? Omdat bedrijven er baat bij hebben dat studenten actueel worden opgeleid, werken ze van harte mee. Wouters hoopt dat ze kennis aanleveren waarvan docenten zeggen: ‘Dat is leuk, daar kan ik wat mee!’.

Om een verbinding te leggen tussen de kennisbank en het onderwijsproces werkt ze in twee pilots samen met docenten. Wouters kijkt wat docenten en studenten doen. Welke bronnen gebruiken ze? Zo hoopt ze dat teams hun bronnen een plek willen geven in de kennisbank zodat de bronnenbank voor iedereen interessant wordt. De bronnenbank is geen leermaterialenbank, maar de bronnen moeten zodanig zijn dat docenten er actueel onderwijs mee kunnen maken. 

Twintig onderwijsmodulen Tuinbouw & Uitgangsmaterialen

CIV Tuinbouw & Uitgangsmaterialen heeft zich vanaf de oprichting in 2012 sterk gemaakt dat vakmensen in de tuinbouwsector zich goed kunnen ontwikkelen. Goed opgeleide vakmensen zorgen er immers voor dat de tuinbouwsectoren hun leidende positie op de wereldmarkt kunnen behouden. Het maken van inspirerend onderwijsmateriaal stond daarom centraal in de activiteiten van het CIV. In de periode van 2013 tot 2017 ontwikkelden Expert Ontwikkel Teams daarom onderwijsmateriaal over bijvoorbeeld teelt, techniek, marketing, veredeling, biobased economy of logistiek. In die Expert Ontwikkel Teams (EOT’s) werken experts vanuit het bedrijfsleven en onderwijs samen de verschillende thema’s uit. Soms werden ze aangevuld met experts vanuit het groene hbo of Wageningen University & Research.

In totaal  zijn er twintig onderwijsmodulen opgeleverd. De eerste zes modulen voor het mbo werden in juni 2014 door het CIV T&U gepresenteerd. Dat waren onderwijsmodulen  over veredeling, telen op afstand, internationale handel en plantgezondheid, versmarketing, techniek in de kas en biobased. Daarna zijn meer modules ontwikkeld. Denk aan verslogistiek, internationale logistiek, robotica of plantfysiologie.

In 2019 werd een onderwijsmodule Big data voor het mbo in de glastuinbouw gepresenteerd. ‘Best bijzonder,’ zegt Nico van Hemert die projectleider was van CIV T&U.  ‘Het is de eerste onderwijsmodule over Big data voor mbo-niveau. Mooi dat de groene sector hierin voorop loopt.’

Van de twintig opgeleverde onderwijsmodulen zijn er twaalf door het SBB erkend als keuzemodules in het kader van zowel groene  als technische kwalificatiedossiers. De overig acht modulen zijn geen door SBB geaccordeerd keuzemodules, maar worden gebruikt in het basis- of profieldeel van de verschillende opleidingen op mbo-niveau.

Omdat de tuinbouwsector een sterke internationale focus heeft zijn – met steun van de subsidieregeling Erasmus+ – twee  modulen geschikt gemaakt voor internationaal gebruik. De module versmarketing is in het Engels beschikbaar onder de titel ‘Marketing of Agricultural products’. De biobased-onderwijsmodule is in het Engels beschikbaar als ‘Introduction to the Biobased Economy’.

Verschillende modulen zijn sinds de eerste lancering in 2014 geupdatet en met steun van Colland en AgroLeeft geschikt gemaakt voor een online toepassing: versmarketing, verslogistiek, veredeling en het nieuwe telen zijn nu ook beschikbaar voor een toepassing in een elektronische leeromgeving.

Modulen Tuinbouw & Uitgangsmaterialen

De onderwijsmodules zijn vrij toegankelijk voor de organisaties en personen die hebben meegewerkt aan deze content. Met name BOL-studenten maken hier goed gebruik van. De modules die tot stand zijn gekomen met financiële ondersteuning van van Colland, sector Glastuinbouw,  zijn vrij toegankelijk voor de deelnemers aan dit fonds. Over dit gebruik is contact mogelijk met n.van.hemert@civ-groen.nl.

Meer informatie

• Kennisbank Food & Feed
• Wendbaar Vakmanschap in lerende organisaties
• Cursusmateriaal Veehouderij
• CIV Groen
• Centrum voor Innovatief Vakmanschap Tuinbouw &Uitgangsmaterialen, Het talentencentrum voor het mbo, brochure 2017