Dialoog over SER-advies aanknopingspunt voor actie

Tekst & foto’s: Mirjam Kuggeleijn

De presentatie en de dialoog zijn ook in dit videoverslag (ca. een uur) te bekijken. De opname leent zich prima voor alleen luisteren. Door een technische fout is het geluid van de eerste 8 minuten van iets mindere kwaliteit. Wil je alleen de vragenronde & dialoog bekijken? Deze start vanaf 21 minuten.   

Laura Roebroeck van het versnellingsprogramma Arbeidsmarkt van Groenpact leidde de bijeenkomst. Zij verwelkomde Sylvia Molenkamp, mede-auteur van het SER-advies, die de belangrijkste punten uit het advies toelichtte.

Ingrijpende veranderingen

De arbeidsmarkt voor groenblauwe sectoren verandert ingrijpend, door inzet op klimaatmitigatie en -adaptatie, herstel van biodiversiteit, het creëren van een gezonde leefomgeving en de verduurzaming van het voedselsysteem. Molenkamp wees op de sterke uitgangspositie van Nederland door de expertise in landbouw en waterbeheer, maar ook op wat er nodig is om mee te kunnen bewegen met deze veranderingen.

Arbeidsmarkteffecten en veranderkracht

Molenkamp benadrukte de grote impact van deze transities op de arbeidsmarkt. Geen baan zal meer hetzelfde zijn. Dit brengt onzekerheid en druk op het aanpassingsvermogen van werkenden met zich mee. Volgens Molenkamp is het essentieel om in te zetten op veranderkracht door vaardigheden te ontwikkelen, sectoren beter te laten samenwerken en werken, leren en innoveren meer met elkaar te verweven. Ze stelde dat het vergroten van het lerend vermogen en het sneller opschalen van succesvolle initiatieven cruciaal zijn om de uitdagingen het hoofd te bieden.

Aanbevelingen voor een toekomstbestendige arbeidsmarkt

Tijdens de presentatie deed Molenkamp vier belangrijke aanbevelingen. Ze riep op om schaarse menskracht slim en duurzaam in te zetten en pleitte voor meer aandacht voor innovatie, zowel technologisch als sociaal. Ook benadrukte ze dat transitiepaden realistisch en haalbaar moeten zijn, zodat werkenden en bedrijven perspectief behouden. Ten slotte onderstreepte ze het belang van samenhang en continuïteit, waarbij samenwerking over bestaande netwerken heen en een consequente uitvoeringskracht essentieel zijn. Groenpact is al op de goede weg, maar het kan nog beter en het moet vooral sneller, aldus Molenkamp.

Klik op de afbeelding voor de presentatie van Sylvia Molenkamp van het SER-advies 'Werken aan veranderkracht'

Vragen uit de zaal

De vragenronde leverde één prangende vraag op: “Waar is het ministerie van OCW in dit verhaal?” Molenkamp: “De rol van het onderwijs is ontzettend belangrijk. We merken enorme betrokkenheid – zowel bij de totstandkoming van het advies, in het leveren van input door verschillende partijen, als nu bij de opvolging: zo zijn verschillende onderwijsinstanties aan de slag gegaan met onze aanbevelingen. Het ministerie is vooraf geïnformeerd, net als andere aanpalende ministeries, zoals bijvoorbeeld Binnenlandse Zaken.”

Scherpe dialoog

Daarna was het tijd voor de dialoog. Aan de hand van een drietal vragen haalde Laura Roebroeck de nodige ideeën op uit de zaal.

Wat gaat er al goed en zetten we voort?

Bedrijven hebben nu al veel innoverend vermogen. Als voorbeeld werd de glastuinbouwsector genoemd, die razendsnel inspeelde op de hoge gasprijzen. En de paddenstoelen sector, die een eigen brancheopleiding ontwikkelde.
Er zijn tal van voorbeelden van succesvolle samenwerking tussen bedrijfsleven en onderwijs: praktijkclusters, hotspots & meetingpoints, de practoraten en sectorale ontwikkelpaden.

Ook positief is dat de urgentie breed wordt gevoeld. Hiermee neemt de bereidheid om samen te werken toe, ook tussen de verschillende sectoren. Werken vanuit verbinding in plaats van concurrentie; ‘hoe pakken we dit aan’, in plaats van ‘moeten we dit wel doen’.  De vacaturewebsite ‘Beter Uitzicht’ is een mooie voorbeeld van intersectorale samenwerking.  

Wat willen wij samen anders en beter doen?

Bij deze vraag werd lang stil gestaan en er ontstond een levendige discussie. Het is duidelijk dat er kansen, maar ook uitdagingen zijn.
 
Zo werd het praktijkleren en een goede leercultuur binnen bedrijven benoemd als belangrijk verbeterpunt. Voor veel bedrijven is het nog steeds lastig om hier een goede vorm voor te vinden. Leren zit niet ingebakken in de sector. Er is ontzettend veel kennis, maar hoe deze over te dragen? Op een zo natuurlijk mogelijke manier kennis delen (soms zelfs van erf naar erf) werkt, maar is lastig te organiseren. Een mooi voorbeeld dat werd genoemd was een call-centre, dat als knooppunt van kennis en zelflerend systeem boeren in India helpt.
Er werd de behoefte uitgesproken voor een klankbordgroep van ondernemers, die met elkaar willen sparren over leercultuur en kennisdeling.

In sommige sectoren mag de innovatie wel sneller en disruptiever, vond de zaal. Hierbij werden een paar pittige voorbeelden gegeven. Een beter imago voor groene sector werd ook diverse malen genoemd als verbeterpunt, net als het aantrekkelijker maken van groen onderwijs. Hierbij zouden de sectoren nog meer moeten samenwerken.

In het verlengde hiervan werd uitgebreid over onderwijsvernieuwing gesproken. Zoals de wens voor meer flexibiliteit en ‘ontschotting’ tussen de verschillende opleidingen. Andere vormen van leren, met name dicht bij de praktijk, zien velen als belangrijke ontwikkeling. Ook kunnen we beter kijken naar het benutten van EU-calls.

Tot slot werd ook aangestipt dat koersvast overheidsbeleid zou helpen bij alle opgaven die voor ons liggen.

Wat ga jij morgen (anders) doen en met wie? Hoe kan Groenpact faciliteren?

Groenpact kan helpen door het delen van kennis en goede voorbeelden en het vertalen van overheidsbeleid. Ook veel genoemd: het initiëren en faciliteren van samenwerking.
Heel concreet is er behoefte aan een centraal innovatiepunt, dat  veelbelovende initiatieven in beeld brengt. Eerder noemde we al de wens voor een klankbordgroep van ondernemers. Nog een idee dat uit de zaal kwam: Groenpact organiseert het gesprek tussen sectoren over een gezamenlijk arbeidsmarktimago.

Veel energie

Uit de discussie bleek dat alle betrokkenen zich verantwoordelijk voelen en volop ideeën hebben. Belangrijker: tussen die ideeën zaten veel overeenkomsten en er was veel overeenstemming. Laura Roebroeck concludeerde dan ook dat er veel energie en bereidheid is om samen de schouders onder alle uitdagingen te zetten.

Sylvia Molenkamp sloot af met mooi vooruitzicht: op 12 februari zal minister Femke Wiersma samen met Kim Putters een werkbezoek brengen aan de Aeres Campus in Dronten. Hier zal worden verder gepraat over het SER-advies en Groenpact 4.0.

Kijk hier de dialoog terug (deze start bij 23:33):