De wendbare vakmens bij Vitens

Tekst: Mirjam Kuggeleijn en Inge van Soest
Foto’s: Mirjam Kuggeleijn

Klaas Jensma is procestechnicus bij Vitens en deelnemer van het Wendbaar Vakmensschap programma. Twee jaar geleden is hij als zij-instromer met behulp van een opleiding van het waterleidingbedrijf Vitens in een nieuwe sector ingewijd. “Na meer dan twintig jaar in de landbouwmechanisatie te hebben gewerkt was het erg verfrissend om weer eens helemaal wat anders te doen. Om nieuwe dingen te leren. Niet door in de schoolbanken te gaan zitten maar door te ervaren, onder meer door diverse specialisten uit het vak en door langs te gaan bij verschillende locaties van Vitens.”

Klaas Jensma pompt hier ruw water op, wij mochten proeven. Het smaak een beetje zout en metaalachtig.

Actieve houding

Bij Vitens worden werknemers op deze manier wendbaar en met een actieve houding opgeleid. Klaas: “Het wendbare komt ook in het stukje vrijheid om kennis tot je te nemen, dat we vanuit Vitens meekrijgen. Als je morgen naar een andere locatie wilt om iets bij te leren, dan hebben we de ruimte dat te doen.”

Luister ook de podcast Groenpraat

In de podcast die we opnamen bij Vitens hoor je nog veel meer ervaringen van Klaas Jensma. Marije de Jonge sprak hem, samen met Simon Feersma Hoekstra, zijn docent en coach levensmiddelentechnologie bij MBO Live sciences en Goedele Geuskens, onderzoeker bij TNO. Zij deed onderzoek naar de succesfactoren voor wendbaar vakmensschap in lerende organisaties en ontwikkelde hiervoor een toolbox .

>> Luister deze Groenpraat op Spotify

Lees meer

De combinatie van de actieve houding van de werknemers en de stimulans van het bedrijf leidt tot een sneeuwbaleffect onder de werknemers. Dit levert gewaardeerde mensen op, die vaak al snel doorgroeien. Wendbare vakmensen wiens kennis en kunde steeds beter aansluiten op de baan, hun weg weten te vinden naar nieuwe kennis en die voorbereid zijn op de snelle veranderingen in het werkveld.

Overal toepasbaar

Drinkwaterbedrijf Vitens aangesloten bij het project ‘Wendbaar vakmensschap in lerende organisaties’ (WVLO). Dit is een initiatief dat is ontstaan in de Water- en Foodsectoren in Noord Nederland (CIV Groen en CIV Water). De invulling is concreet gericht op operators, technici, technologen, analisten en kwaliteitsmedewerkers.
De visie, denkbeelden, ontwikkelingen en opbrengsten zijn echter in nagenoeg elke sector en elk bedrijf toepasbaar.

Opschalen

De succesvolle concepten van CIV Groen, CIV Water en Wendbaar vakmensschap krijgen een vervolg in HIP Groene transitie Noord-Nederland. Dit is één van de 15 high impact pps’en. Deze samensmelting van samenwerkingen gaat zich de komende jaren, met middelen uit het Nationaal Groeifonds, inzetten voor dé groene transitie bij food, watertechnologie en chemie. 

Lees meer op de website van Katapult

Water maken

Dat Klaas heel enthousiast is over zijn nieuwe vak, blijkt wel tijdens de rondleiding die we krijgen op de productielocatie van Vitens in Noardburgum. Hier wordt ruw water opgepompt uit de grond en verwerkt tot ‘rein’ water, zoals dat bij de consument uit de kraan komt. Een fotoverslag.

Foto: hier wordt ruw water opgepompt. Het smaakt een beetje zout en metaalachtig.

Stap 1: plaatbeluchting

Het opgepompte grondwater wordt eerst belucht door middel van plaatbeluchters. Plaatbeluchters zijn grote metalen platen waar van onderen lucht door het water wordt geblazen.
Door het toevoegen van lucht aan het water komen de gassen in het water vrij, zoals zwavelwaterstof en koolzuurgas.
Je kunt de typische zwavelgeur van deze gassen ruiken. In het water zit ook veel ijzer en mangaan. Door het contact met zuurstof zetten deze stoffen zich om in kleine vlokjes. Deze vlokjes blijven achter in de voorfilters.

Voorfilters

Het opgepompte water stroomt na de beluchting in de voorfilters, ruim drie meter diepe bakken gevuld met fijn grind. IJzer en mangaandeeltjes blijven in het grind achter.
Het ijzer veroorzaakt de bruine roestkleur van de filterbakken. De filters worden om de dag schoongemaakt met een mengsel van lucht en water. Het water wordt met grote kracht van onderen door de filters geperst. Het spoelwater stroomt over de filters waar het wordt opgevangen en door buizen afgevoerd naar bezinkvijvers. Het rode ijzerslib dat uiteindelijk overblijft, wordt in de baksteenindustrie gebruikt als kleurstof.

Hard en zacht water

Na de voorfiltratie in het oude en nieuwe filtergebouw komt het water bij elkaar bij de onthardingsinstallatie. Het water van het Ritskebos heeft van nature een hardheid van 18 graden Duitse Hardheid (DH), Garijp 17 graden en Nij Beets 20 graden.

Hard water is niet ongezond, maar wel lastig. Het veroorzaakt kalkaanslag in wasmachines en koffiezetapparaten en je hebt relatief veel zeep en waspoeder nodig. Daarom wordt het water onthard.

Ontharding

Het water wordt van onder naar boven door de grote trechtervormige reactoren met zand en kalkmelk gevoerd. Door een chemische reactie zet de kalk in het water zich af op de zandkorrels. De zwaardere korrels zakken naar beneden en worden afgevoerd. Het ontharde water stroomt boven uit de reactor. Na de ontharding is het water zacht. Het heeft een hardheid van 6,7 graden Duitse Hardheid.
Per jaar worden vier vrachtwagens zand ingekocht en worden ruim 100 vrachtwagens kalkkorrels afgevoerd. De korrels gaan als grondstof naar de hoogovens en veevoederfabriek.

Nafiltratie & distributie

Na de ontharding komt het water van de drie wingebieden hier als één stroom bij elkaar voor de nafiltratie, waar de laatste resten ijzer en mangaan verwijderd worden.
Hierna is het water schoon en helder en klaar voor gebruik. Vanuit de nafiltratie stroomt het water naar de reinwaterkelders. Binnen 24 uur na het oppompen, komt het bij de mensen in Friesland thuis uit de kraan.

Hier zie je het hele proces in beeld: