De toekomst van educatie in fruit: een cross-over van fruit, technologie en data

Tekst: Hanneke van Vliet, Het Nederlands Tekstbureau
Beeldmateriaal: Groenpact & Pexels & Tim van Hattum
Grafieken: Vrij van Vorm

Dit artikel werd eerder gepubliceerd in De Groene Monitor 2023

Interview met Harrij Schmeitz Directeur Fruit Tech Campus

Harrij Schmeitz

In een paar zinnen maakt Harrij duidelijk dat er in het fruitonderwijs nodig iets moest gebeuren. Het mbo-aanbod dreigde begin 2020 bijna te verdwijnen, terwijl fruittelers en toeleveranciers zaten te springen om personeel. Ook was vanwege razendsnelle innovaties in het fruitteeltvak een flinke kloof ontstaan tussen de praktijkkennis en vaardigheden van studenten enerzijds en de behoeften van bedrijven anderzijds. Hoe kon dat tij worden gekeerd? Onderwijsinstelling Yuverta en het bedrijfsleven lieten het onderzoeken en zagen goede kansen het onderwijs nieuw leven in te blazen. In oktober 2020 was de oprichting van de Fruit Tech Campus een feit, een succesvol initiatief waarin onderwijs, overheid en bedrijfsleven samenwerken aan toekomstgericht onderwijs.

Geen houten ladders meer

Technologie en data zijn niet meer weg te denken uit de wereld van fruitteelt. Toch is dat nog niet overal zichtbaar, vertelt Harrij. ‘Je kent ze ongetwijfeld, plaatjes van een idyllische boomgaard, waar mensen met manden op houten ladders staan om de rijpe appels of peren uit de bomen te plukken. Marketeers promoten fruit nog graag met deze beelden. Het zijn echter beelden die niets meer met de werkelijkheid te maken hebben. Het plukken gebeurt tegenwoordig met grote zelfrijdende machines, robots detecteren welke planten gewasbescherming nodig hebben en de koelhuizen zijn hightech-gebouwen met vele sensoren, bijvoorbeeld om bij al het opgeslagen fruit zo goed mogelijk vliegjes en andere beestjes weg te houden.’

Meer en meer monteurs en operators

Die opkomst van technologie en data betekent dat de personeelsbehoefte in de fruitteeltsector flink verandert. Vroeger had een fruitteeltbedrijf genoeg aan zeven monteurs en was er geen man overboord als een van de pakmachines een dag stillag. Nu is dat volgens Harrij een heel ander verhaal. ‘Meer en meer maken fruittelers bijvoorbeeld gebruik van pakrobots, waarmee ze inpakpersoneel kunnen besparen. Wel gaat dat gepaard met een grotere vraag naar technisch personeel. ‘Fruittelers hebben nu vaak tweemaal meer monteurs en operators in dienst. Die ontwikkeling gaat heel hard en stopt voorlopig ook nog niet.’

Harrij benoemt nog een andere duidelijke verandering die hiermee samenhangt. ‘Ook de wijze waarop de sector georganiseerd is, verandert. De digitalisering brengt een concentratie van activiteiten met zich mee. Een teler kan een geavanceerde robotspuit namelijk niet in zijn eentje betalen. Wel kan hij een loonwerkbedrijf inschakelen of kiezen voor aanschaf samen met meerdere boeren in de omgeving.’

Nieuwe denkwijzen

De transitie in de fruitteelt brengt kortom flinke uitdagingen met zich mee. Volgens Harrij zijn het uitdagingen die veel creativiteit vereisen, bijvoorbeeld om technieken uit andere branches werkbaar te maken voor de fruitsector. ‘Veel hightech-oplossingen in de fruitteelt vinden hun oorsprong elders, omdat we een relatief kleine sector zijn. Zo ontwikkelde het bedrijf Boston Dynamics robothond Spot voor verkenningstochten van Defensie. Dankzij aanpassingen kan die robot nu ook uitstekend een boomgaard inspecteren op de aanwezigheid van witte vliegjes; een mooie uitvinding voor de fruittelers om te voorkomen dat die beestjes schade toebrengen aan het fruit.’

Robothond Spot

Het draait bij de transitie niet alleen om de techniek, benadrukt Harrij. De opkomst van digitalisering en technologie betekent ook nieuwe samenwerkingsvormen, nieuwe businessmodellen en nieuwe teeltmethoden. Er komt een hele sociale vernieuwing bij kijken. Wanneer loont het bijvoorbeeld om het plukwerk door een robot te laten doen? Businessmodellen wijzen uit dat robotisering en handmatig werk prima samengaan. Vaak loont het al als de robots 80 procent van het werk doen. Ook is kritisch gekeken hoe een plukrobot optimaal kan functioneren in de boomgaard. Om te zorgen dat de plukrobot bij al het fruit kan komen, gaan veel telers over op een ander type boom met takken die niet aan alle kanten uitwaaieren.

Cross-over

Bij de sociale innovatie speelt de Fruit Tech Campus een belangrijke rol. Harrij: ‘We moeten af van de verzuiling en toe naar een cross-over tussen de werelden van fruit, technologie en data. Die werelden versterken elkaar. Zoals de fruitteelt profijt heeft van de robothond van Defensie, zo kan de ict-sector ongetwijfeld leren van bijvoorbeeld de vereisten die komen kijken bij fruitsortering.’

Ondernemers en de toekomstige generatie ondernemers kunnen bij de campus terecht voor korte praktische opleidingen en cursussen. Het aanbod voorziet niet alleen in een behoefte van ondernemers die op zoek zijn naar personeel, maar juist ook in de behoefte van studenten. Neem de cursus Fertigatie, een cursus die agrariërs leert water te besparen door met moderne technieken op het juiste moment de juiste hoeveelheid water aan gewassen toe te voegen. De cursus biedt de mogelijkheid laagdrempelig kennis te maken met deze nuttige innovatie; een uitkomst voor bijvoorbeeld ondernemers die nu 35 zijn, in het bedrijf van hun ouders zijn meegegroeid en niet goed op de hoogte zijn van de laatste technieken.

Harrij gelooft in heel praktisch onderwijs dat zo veel mogelijk rekening houdt met het agrarisch werk op het bedrijf. Het onderwijs voor de beroepsbegeleidende leerweg dat nu één dag per week wordt gegeven, zou hij daarom liever concentreren in zes weken per jaar. ‘Studenten hoeven dan niet telkens weer af te reizen naar de opleidingsplek. Bovendien kun je dan beter rekening houden met de piekperioden. Studenten laten nu soms in drukke perioden verstek gaan, omdat het werk op het bedrijf voorgaat.’ Harrij roept alle partners op te blijven kijken naar mogelijkheden voor vernieuwing. Op naar een nog mooiere toekomst voor educatie in de fruitketen.

Toekomstbestendig sorteren en verpakken
The Dark Fruit Factory

Van boomgaard tot supermarkt, sorteer- en verpakkingsmachines moeten steeds slimmer, efficiënter en duurzamer opereren. Fruittelers en toeleveranciers benutten innovaties om de hoge energiekosten te drukken, personeelstekorten op te vangen en te voldoen aan de roep in de samenleving om minder water en bestrijdingsmiddelen te gebruiken. GREEFA, specialist in sorteer- en verpaksystemen, werkt daarom samen met Fruit Tech Campus en FruitMasters aan een toekomstbestendig model van sorteren en verpakken. Vanuit het NXTGEN HIGHTECH-programma van het ministerie van Economische Zaken en Klimaat krijgen ze financiële ondersteuning om deze veelbelovende hoogtechnologische apparatuur te ontwikkelen; een prachtige kans die bijdraagt aan oplossingen voor grote maatschappelijke uitdagingen. 

Meer weten over de Fruit Tech Campus? Kijk op fruittechcampus.nl.