Belevingsleren in groen onderwijs met serious gaming

Tekst: Kirsten van Valkenburg
Foto's: van de personen die zijn geïnterviewd

Bart Waninge is docent paardenhouderij bij DCTerra. “Mijn studenten vonden bedrijfseconomie nooit interessant. Veel te ver van hun bed. En het is een deel van hun opleiding dat ze in de praktijk nooit kunnen oefenen, want een stagebedrijf laat stagiairs geen personeel aannemen of zelfstandig de inkoop regelen.” Het kwartje viel toen Bart zag dat zijn studenten druk waren met een online spel waarin ze hun eigen boerderij moeten beheren. “Ze legden mij enthousiast uit wat ze deden in het spel. Zou ik met een spel bedrijfseconomie wél interessant kunnen maken voor de studenten?” Het was het aanleiding voor de serious game Stable Success.

Stable Success: beeld in het spel en deelnemende scholen

Bijna alle scholen doen mee

Drie jaar later wordt Stable Success op bijna alle mbo-opleidingen paardensport en paardenhouderij gespeeld. Maar het spel kwam er niet zomaar. Draagvlak zoeken, behoeftepeiling bij andere scholen, financiering vinden, op zoek naar een goede game-ontwikkelaar, blauwdruk ontwikkelen, de ontwerpfase, prototypes testen. Het is nog maar een greep uit alle activiteiten van de afgelopen jaren.

"De grote motivatie bij de scholen omzetten in financiering was wel een klus"

Chamin Hardeman is systeemarchitect bij MediaHeads, het bedrijf dat Stable Success ontwikkelde. Hij legt uit: “Vanuit MediaHeads zijn we begonnen met een korte analyse van het kwalificatiedossier, de context verkennen en scherp in beeld krijgen wat de vraag was. Het mooie? Vanaf het begin was er enorm veel enthousiasme vanuit de mbo’s.” Dat enthousiasme kwam bij elkaar in het Praktijkcluster Paard. Vanuit het cluster en de hotspot Diermanagement en welzijn is Denise Verwey projectleider van Stable Success. Ze haakt aan: “Die grote motivatie bij de scholen vervolgens omzetten in financiering, dat was wel een klus. Gelukkig lukte dat met een aantal scholen en daarna volgden er meer. CIV Groen heeft ook financieel bijgedragen aan de ontwikkeling van het spel.”

Financiering is pittig

Ook de Noord-Brabantse publiek-private samenwerking Beet! ervaart dat het rondkrijgen van de financiering voor hun serious game pittig is. Neeltje Bekkers is projectleider bij de hotspot Duurzame voedselsystemen, waar Beet! onder valt. Zij vertelt: “Game studio Frisse Blikken ontwikkelt op dit moment het spel, zij hebben veel ervaring met het ontwerpen voor onderwijs en verdiepen zich uitgebreid in het onderwerp. Maar een goede ontwikkelaar kost geld. Scholen en andere partijen waren direct enthousiast over ons idee, maar het is een ander verhaal om daadwerkelijk met de knikkers over de brug te komen.” Gelukkig stapten een aantal mbo’s, een stichting, Beet! zelf en CIV Groen op de financiële trein.

"Ontdekken hoe ons voedselsysteem in elkaar zit"

Beet! in ontwikkeling

In het Beet!-spel ontdekken mbo-studenten hoe ons voedselsysteem in elkaar zit en de rol en invloed van de verschillende partijen in het systeem. Ze ervaren de dynamieken die het systeem op de proef stellen of aanzetten tot verduurzaming, zoals veranderende wetgeving of een lange periode van droogte. Ook ontdekken ze de impact van het voedselsysteem op de maatschappij en de aarde.

Het gaat leven

Voor de studenten van het Beet!-spel gaat de inhoud leven. Dat zag Neeltje duidelijk bij één van de recente testsessies, waar studenten van opleidingen in de primaire sector Beet! speelden. Neeltje: “Ze hebben drie uur actief gespeeld, dat was mooi om te zien.”

Ook de studenten die Stable Sucess spelen, zijn razend enthousiast. Bart: “Ze runnen in het spel hun eigen paardenbedrijf en zijn trots op wat ze daar realiseren, laten dat bijvoorbeeld op stage zien. En ze leren met elkaar, want ze bespreken met een klasgenoot hoe die het wél voor elkaar kreeg om bijvoorbeeld de juiste voerinkoop te doen.”

"Hoe vang je de werkelijkheid zo goed mogelijk in een spel?"

Testrun voor  het Beet!-spel

Visieverkenner in de melkveehouderij

Momenteel wordt bij Hogeschool Van Hall Larenstein een spel ontwikkeld voor agrarische studenten en boeren. Het spel laat de spelers nadenken over hun visie op duurzaamheid binnen het melkveebedrijf. Is het nodig, zo’n spel? Ben Rankenberg, docent veehouderij en economie bij Van Hall Larenstein: “Jazeker, want we zien dat keuzes voor een bepaalde manier van verduurzaming niet altijd inhoudelijk is onderbouwd, dat een visie op verduurzaming ontbreekt. Met het spel Visieverkenner willen we wél op inhoud een discussie ontlokken.” Ben is verantwoordelijk voor de inhoudelijke kant van het spel. “Dat vind ik een uitdaging. Hoe vang je de werkelijkheid zo goed mogelijk in een spel?”

Agrarische studenten spelen Visieverkenner

Samen met studenten Serious Gaming

Bij de ontwikkeling van Visieverkenner wordt samengewerkt met studenten van de masteropleiding ‘Serious Gaming’ van NHL Stenden hogeschool. Gert Veenhoven van NHL Stenden vertelt: “Zo hebben onze eerstejaars studenten een aantal prototypes gemaakt en getest, die hebben geleid tot ideeën voor het ontwerp.” Glimlachend: “Daarvan zijn er ook weer een aantal in de prullenbak beland, want de ontwikkeling van zo’n spel is één groot leerproces.” Het afgelopen half jaar is het spel ontwikkeld door spelontwikkelaar 8D en op dit moment testen studenten van NHL Stenden en HAS green academy het spel met agrarische studenten en boeren.

Test met visieverkenner

Leren in veiligheid

Bij Visieverkenner neemt een speler een boerenrol aan, zo is er de hightech-boer, de natuurinclusieve boer en de koeienboer. Bij het Beet!-spel gaat het om de verschillende rollen in het voedselsysteem, zoals de supermarkteigenaar, de boer of de consument. Rollen geven veiligheid om te leren, Gert benoemt dat als een groot voordeel van serious games. “Met de boerenrollen kun je een andere rol aannemen dan die op je eigen bedrijf. Een spel over jouw echte rol en je eigen bedrijf komt veel dichterbij.” Andere voordelen van serious gaming? “Een spel maakt veel meer indruk dan een powerpoint in een les. Het is een onderdompeling, daarmee kun je voorbij je eigen patronen denken. Als het gaat om leren over een houding, mindset of gedrag zijn serious games heel geschikt.”

"Een rol aannemen in een spel geeft de veiligheid om te leren"

De onderdompeling, daar draait het ook om bij het Beet!-spel. Neeltje: “Studenten ervaren op een hele laagdrempelige manier in welk systeem zij zitten. Het spel is geschikt voor allerlei opleidingen binnen ons voedselsysteem, zoals teelt- en veehouderijopleidingen en opleidingen rond voedselverwerking of voedingsadvies. Studenten krijgen door het spel een brede kijk buiten hun eigen sector.”

Het grote leermoment bij Visieverkenner en Beet! zit ná het spel. Gert: “Napraten over het spel, daar ligt de grote kans. We werken momenteel aan het ontwerp van een zogenaamde debriefing, waarin de spelers kunnen reflecteren op wat er is gebeurd in het spel.” Ook bij Beet! is er na het spel een reflectie. Daarin komen vragen voorbij als: ‘Wat heb ik gezien, wat heb ik ervaren?‘ ’En wat betekent dat voor mij, voor mijn toekomst? Neeltje: “De waarde van het spel zit duidelijk ook in die reflectie.”

De weg naar succes van Stable Success

Het Beet!-spel en Visieverkenner zijn nog vol in ontwikkeling, Stable Succes is al hard op weg naar een succesverhaal. Zo is er vanuit mbo-opleidingen veehouderij en dierverzorging belangstelling voor een eigen versie. Ook staat de ontwikkeling van fase twee van het spel voor de deur, met bijvoorbeeld nieuwe onderdelen en een kennisbank in het docentenbeheerportaal.

Als kers op de taart werd het spel genomineerd voor de Dutch game awards 2024. Chamin twijfelde toen hij werd benaderd voor de nominatie. “Maar we zijn er toch in gestapt, want we hebben met elkaar een prachtig proces doorlopen. De verbinding tussen de scholen, het gebruik van de design thinking methode tijdens de ontwerpfase en natuurlijk het spel zelf. Op en top innovatie binnen het mbo!”

Stable Success