Volop inzet op ontwikkeling kweekvlees

Tekst: Kirsten Van Valkenburg
Foto’s: Shutterstock

Er zijn nogal wat obstakels te nemen voordat kweekvlees op ons bord ligt. João legt uit: “Hier in Wageningen zijn we bezig met drie dingen. Allereerst moeten we zorgen voor robuuste en efficiënte cellen als uitgangsmateriaal. Daarnaast hebben we voor die cellen een groeimedium nodig dat voedselveilig, goedkoop en vrij van dierlijke grondstoffen is. En we houden ons bezig met het opschalen. Hoe zorgen we ervoor dat we de productie van kweekvlees op termijn niet meer in het lab doen, maar op grote schaal bij bedrijven kan plaatsvinden?”

João Marques Garcia

Behalve op onderzoeksgebied zijn er meer drempels die tijd vragen. Bijvoorbeeld de langdurige toetsing op voedselveiligheid en het politieke steekspel rondom toelating op de Europese markt.

Kweekvlees: hoe zit het ook alweer?

Kweekvlees is écht vlees, maar wel op een andere manier ontstaan dan traditioneel vlees. Kweekvlees groeit nu nog in het lab uit enkele stamcellen die bij een dier zijn weggenomen. Deze stamcellen worden in een bioreactor met vloeibaar groeimedium geplaatst. In zo’n bioreactor worden temperatuur, zuurstof en voeding nauwkeurig geregeld en daar groeien de cellen uit tot spier- of vetweefsel.

De verzameling technologieën waarmee onder andere kweekvlees wordt ontwikkeld heet cellulaire agricultuur. Met deze technologieën kunnen in de toekomst ook andere producten worden gemaakt, zoals seafood. En de eerste ‘kweekkaas’ is er al, het caseïne in deze kaas is gemaakt met precisiefermentatie.

Lees meer

 De WUR pakt cellulaire agricultuur voortvarend op. Afgelopen voorjaar zag de ‘cellulaire agriculture group’ bij WUR het licht en op dit moment werkt de eerste student-onderzoeker aan optimalisatie van het groeimedium. João vertelt verder: “Hier in Wageningen doen we onderzoek naar de hele keten. Zo is er ook een onderzoek naar de betekenis van de ontwikkeling van kweekvlees voor de maatschappij. En een onderzoek hoe je van kweekvlees een product maakt dat in de supermarkt komt te liggen. En in ons onderwijs bieden we drie keuzevakken aan.”

Breed consortium werkt samen in Groeiplan

De activiteiten van WUR vallen onder de paraplu van het Groeiplan ‘Cellulaire Agricultuur’. Dat is een brede samenwerking van bedrijven en kennis- en onderzoeksinstellingen die dierlijke producten willen maken uit cellen in plaats van uit hele dieren en bij precisiefermentatie zelfs zonder dieren. Speerpunten in het plan zijn onderwijs, onderzoek, opschaling en kennisdeling. Naast WUR is ook Hogeschool InHolland betrokken. In de nabije toekomst sluiten nog drie hogescholen en vier mbo-instellingen aan. Het Groeiplan wordt gefinancierd vanuit het Nationaal Groeifonds.

"Speerpunten in het Groeiplan zijn onderwijs, onderzoek, opschaling en kennisdeling"

Verduurzaming voedselsysteem

De drijfveer van partijen die bezig zijn met kweekvlees is verduurzaming van het voedselsysteem, in een wereld met een groeiende vraag naar dierlijke eiwitten. De productie van vlees en melk uit dierlijke cellen zou op termijn duurzamer kunnen zijn dan traditionele veehouderij. CE Delft heeft hier onderzoek naar gedaan. Hieruit blijkt dat kweekrundvlees duurzamer is dan gangbaar geproduceerd vlees van dieren in energiezuinige stallen. Dit geldt ook voor kweekvarkensvlees, waarvoor CE Delft berekende dat er 44% minder CO2 uitstoot plaatsvindt. De traditionele productie van kippenvlees is op dit moment nog energie-efficiënter dan de productie van kipkweekvlees.

"Kweekvlees draagt bij aan de verduurzaming van het voedselsysteem"

Er zijn nu al twee overduidelijke voordelen van kweekvlees ten opzichte van traditioneel vlees. Het landgebruik is beduidend minder en het is diervriendelijker dan slachten. Er zijn wel levende dieren nodig voor het afnemen van stamcellen, waarbij via een klein sneetje van twee centimeter onder verdoving een klein biopt wordt genomen.

Kansen in een nieuwe keten

De verwachting is dat er in de toekomst een compleet nieuwe keten zal ontstaan, naast de traditionele vleesketen. De verwachting is dat traditionele veehouderij zal niet verdwijnen. Die is bijvoorbeeld nog steeds nodig in de kringloop.

Vanuit de agroketen zijn er bedrijven en ondernemers die kansen zien in dit nieuwe product. Veehouders die kweekvlees op hun bedrijf zouden willen laten groeien, de eerste haalbaarheidsstudies laten zien dat dit een realistische optie is. Respect Farms is een organisatie die zich daar hard voor maakt, zij zijn er van overtuigd dat boerderijen de beste plek zijn om kweekvlees te produceren. Maar ook mengvoederbedrijven zien kansen, zij onderzoeken de mogelijkheid of zij op termijn het groeimedium kunnen leveren. Nutreco doet dit al, het diervoederbedrijf opende recentelijk een productielocatie.

"Blij om de leiding te pakken in Nederland"

Opleiden

Eén van de speerpunten van het Groeiplan is het opleiden van gekwalificeerd personeel. “Bedrijven missen echt mensen met de juiste kennis en vaardigheden,” benadrukt João. WUR is dit academisch jaar gestart met twee keuzevakken voor de studenten van de opleidingen food technology en biotechnology. João: “We hebben de cursus ‘Cultivated Meat and Seafood Production’ die focust op de productie van kweekvlees en de bijbehorende uitdagingen en oplossingen. In deze cursus geven onder andere vier start-ups gastlessen. Daarnaast is er de cursus ‘Becoming Food’, waar het draait om de sociale aspecten, zoals voedselveiligheid en de impact op de boer en de maatschappij.” Later dit jaar volgt een derde cursus: precisiefermentatie. In deze cursus gaat het over de productie van dierlijke eiwitten met gisten, schimmels en microalgen. De hogescholen volgen later met een onderwijsaanbod.

João verzorgt de productiecursus voor dertig studenten. ”Zo’n grote groep hadden we niet verwacht, daar zijn we enorm blij mee. De studenten zijn erg leergierig en een klein aantal van hen geeft nu al aan dat zij straks graag in deze sector willen werken.” Een trotse João besluit: “We zijn blij als universiteit dat we binnen Europa de leiding pakken bij het opleiden in de wereld van kweekvlees. Een grote verantwoordelijkheid.”