Veredeling: praktijkgericht onderzoek en sector trekken steeds meer samen op

Tekst: Kirsten van Valkenburg
Foto’s: Inholland, op de foto’s zie je studenten van Hogeschool InHolland aan het werk in het nieuwe lab van de hogeschool

Een brede en langdurige samenwerking tussen onderwijs, onderzoek en bedrijfsleven staat op het punt van beginnen: Crop XR. Het project loopt de komende tien jaar en draait om kennisontwikkeling over klimaatadaptieve rassen. Aeres Hogeschool, HAS green academy, Hogeschool InHolland, Hogeschool Van Hall Larenstein, de universiteiten van Wageningen en Amsterdam en een scala aan veredelingsbedrijven werken samen in dit project. Nelleke is enthousiast:  “Het mooie is dat praktijkgericht onderzoek door de vier groene hogescholen vanaf het begin af aan mee doet. Ik wil graag laten zien wat hbo-studenten allemaal in hun mars hebben.”

'De vier groene hogescholen doen vanaf de start mee met Crop XR'

Resistentie voor de toekomst

Het uiteindelijke doel van de veredelingssector is om boeren en telers rassen te bieden die een goede opbrengst geven, smakelijk of mooi zijn en vooral stabiel en zo voorspelbaar mogelijk groeien. Maar klimaatverandering maakt dat laatste lastig.

Monique van Vegchel

Monique legt het doel van Crop XR uit: “Na die tien jaar hebben we meer kennis over rassen die kunnen omgaan met de gevolgen van ons veranderend klimaat. Dan hebben we het bijvoorbeeld over droogteresistentie, resistentie tegen verzilting of wateroverlast. Die resistenties zijn ontzettend complex, daarin is nog veel te leren. Door de brede samenwerking binnen CropXR gaan we sneller en komen we verder.”

‘Over tien jaar hebben we meer kennis over rassen die kunnen omgaan met droogte, verzilting of wateroverlast’

Versnelling

CRISPR-Cas is één van de nieuwe veredelingstechnieken waar de verdeling haar hoop op heeft gevestigd. Bij de start van het lectoraat in 2014 was deze techniek het onderwerp van Nellekes eerste onderzoeken. “CRISPR-Cas is een fantastische techniek die relatief eenvoudig toepasbaar is. Hiermee kunnen we de veredeling enorm versnellen.” Helaas is de techniek in de praktijk nog niet toegestaan binnen de Europese Unie. Monique legt uit: “Er worden stappen gezet richting de toelating, maar we zijn er nog niet. De bal ligt nu bij de Europese lidstaten, zij moeten het eens worden over Nieuwe Genomische Technieken (NGT), zoals CRISPR-Cas. Nederland staat er gelukkig positief in.”

Nieuwe technieken naar onderwijs en sector

Door de onderzoeken binnen het lectoraat is CRISPR-Cas en andere NGT’s al geland in het onderwijs en in de sector. De docent-onderzoekers van het lectoraat zijn heel enthousiast om onderzoeksresultaten direct mee te nemen naar het onderwijs.

Nelleke Kreike

“Dat gaat eigenlijk heel natuurlijk, ze zijn intrinsiek nieuwsgierig,” vertelt Nelleke. Voor de sector is er een cursus die Nelleke verzorgt. “Dat is het mooie van een hogeschool, met post-hbo onderwijs kan ik veredelaars en telers informeren over dit soort nieuwe technieken. En prikkelen met de vraag ‘wat zou dit in jouw teelt betekenen?’”

Bedreigingen koppositie

De wereldwijde stevige positie van de Nederlandse veredelingssector is momenteel geen vanzelfsprekendheid. Monique zet de bedreigingen op een rijtje. “Doordat er in de Europese Unie nog geen groen licht is voor NGT’s, is de vraag hoe lang het nog duurt voordat we gaan achterlopen? Elders in de wereld liggen al NGT-producten in de winkel.”

Monique noemt ook de afname in beschikbare onderzoeksgelden vanuit de overheid als uitdaging. “Veel grote buitenlandse veredelingsbedrijven hebben hun R&D afdeling in Nederland, vanwege onze goede kennisontwikkeling en kennisinfrastructuur. Ik verwacht niet dat Nederland zal leeglopen, maar ik kan me voorstellen dat er bedrijven zijn die uiteindelijk vertrekken.” Verder krimpt de primaire productie in Nederland, welke gevolgen heeft dat voor een toeleverancier als de veredelingssector?

‘De wereldwijde stevige positie van de Nederlandse veredelingssector is geen vanzelfsprekendheid’

 Tot slot is ook in de veredeling de personeelskrapte voelbaar. Monique legt uit: “Robotisering en automatisering kunnen de eerste tekorten opvangen, maar er is een groeiende vraag naar mbo’ers en hbo’ers. Mbo’ers vanwege hun praktische kennis van de teelt, hbo’ers als uitstekende verbinders tussen de specialisten en generalisten binnen de bedrijven.” 

Meer samenwerking sector en onderwijs

Namens Plantum houdt Monique zich bezig met de contacten tussen kennisinstellingen en de sector. Van oudsher is er goed contact tussen de sector en WUR (Wageningen University & Research). Monique is blij dat nu ook hogescholen en mbo’s steeds meer in beeld komen bij Plantum. “Maar vooral de kleinere bedrijven moeten de weg naar de hogescholen nog vinden. Daar kan ik in ondersteunen, zodat we efficiënter kunnen samenwerken. De eerste stappen zijn gezet, zoals met Crop XR.”

Er is goed contact tussen Monique en Nelleke, samen bespreken zij hoe ze contacten tussen bedrijven en onderwijs kunnen bevorderen. Nelleke: “Voor studenten is het enorm waardevol om mee te werken in veredelingsonderzoeken. ‘Ik werk aan oplossingen voor echte problemen’, hoor ik dan. Daarnaast zijn ze meteen op de hoogte van de nieuwste technieken, die zij meenemen naar hun toekomstig werkveld.”

Samenwerken met mbo

“Plantum werkt nog weinig structureel samen met het mbo,” stelt Monique. “Een project waar we wél samenwerken met het mbo is het Crop Mix project. Dat richt zich op strokenteelt en de veredelingsvraag die daaronder ligt: hoe zorgen we dat die verschillende gewassen het naast elkaar goed blijven doen? Maar we zoeken meer samenwerking, want we kunnen veel voor elkaar betekenen. De verdeling is een sector met maatschappelijke relevantie en bij de bedrijven is een grote vraag naar mbo’ers.” Voor Monique is Groenpact en CIV Groen een manier om contact te leggen met mbo’s. “Maar ik kom ook graag met individuele docenten in contact. Ook dat is voor mij een route naar meer structurele samenwerkingen.”

Oproep voor mbo docenten

Monique van Vegchel komt graag in contact met individuele docenten in het mbo. Ze is bereikbaar via dit emailadres: m.vanvegchel@plantum.nl