Practoraat kringlooplandbouw: sprankelende ogen, het ideaal en een game

Tekst en foto: Kirsten van Valkenburg

Ruud was jarenlang teamleider bij de Warmonderhof. Hij wilde letterlijk uit het team stappen om aan de slag te gaan als practor. Drie dagen in de week werkt hij daarom in zijn kantoor in de studentenwoning. De overige twee dagen van de week staat Ruud nog steeds voor de klas op de Warmonderhof als docent bodemvruchtbaarheid.

Sprankelende ogen

“Dat was wennen, van het drukste kantoor tussen m’n teamleden naar alleen aan de slag. En ik ben meer alleen dan me lief is, want corona zit dwars. Ik ontmoet graag mensen. Ik wil op zoek naar mensen die sprankelende ogen krijgen van dit onderwerp. Er is echt een grote hoop ‘anders denkenden’ en daar ben ik naar op zoek. Ik heb contact met diverse mbo-docenten, maar iedereen is druk om z’n onderwijs in deze coronatijd in de benen te houden. Bezig zijn met kringlooplandbouw schuift naar de achtergrond.” Die sprankelende ogen laat Ruud zelf ook zien, bevlogen vertelt hij over zijn practoraat.

"Anders denkenden, daar ben ik naar op zoek"

De mbo-vestigingen van Aeres in Emmeloord en Barneveld zijn aangehaakt bij het practoraat. Bij beide vestigingen zijn er nu drie of vier docenten die iets doen binnen hun vestiging rondom kringlooplandbouw. “Het is nog kleinschalig, maar het is een begin,” aldus Ruud.

Onderzoeksresultaten beschikbaar voor mbo

Ruud is op meerdere vlakken bezig binnen zijn practoraat, zo wil hij bewustwording creëren rondom kringlooplandbouw. Interviews met vakbladen, radio en andere media horen erbij.

Verder is hij bezig om te kijken welk wetenschappelijk onderzoek beschikbaar moet komen voor mbo-docenten. Hij heeft nu een lijst van interessante onderzoeken, die het waard zijn om te vertalen voor het mbo, zodat ze bruikbaar zijn in lessen over kringlooplandbouw. Ruud ziet een handzame brochure voor zich waar de kernpunten van het onderzoek staan: de hoofdlijnen en de conclusie. “Dat moet een beetje fruitig zijn. Geef voorbeelden. En twee of drie korte interviews met boeren die bezig zijn met dat wat is onderzocht. Zo houd je het praktisch.”

Met een game naar de ideale kringloop

Nog meer van deze tijd dan een brochure is natuurlijk een game. In een overleg dat Ruud had met docenten van Aeres mbo Emmeloord kwam de opmerking: ‘Hier moeten we een game van maken, een game waarin je het ideale kringlooplandbouwbedrijf bouwt’. Ruud vertelt: “We zijn nu op zoek naar een pot geld om een gamebouwer een plan te laten maken voor zo’n game. Vanmiddag hebben we een afspraak met een mogelijke partner. Ik hoop dat het lukt, want zo’n game…dàt spreekt mbo-studenten aan.” En daar zijn ze weer: die sprankelende ogen.

Bezig met eigen beeldvorming

Ruud voert gesprekken met lectoren en onderzoekers van de WUR (Wageningen University and Research) rondom kringlooplandbouw. Dat kan gelukkig wel in deze coronatijd. Door deze gesprekken en veel leeswerk wil Ruud zijn visie op kringlooplandbouw ‘scherpen’, zoals hij zelf zegt. “Als ik niet helder voor ogen heb wat de ideale kringlooplandbouw moet zijn, dan kan ik anderen ook niet helpen om die stap te maken.” Tegelijkertijd wil Ruud bij de WUR en de hbo’s laten zien dat ook het mbo bezig is met dit thema.

Ideale kringloop

Ruud heeft inmiddels een beeld wat voor hem de ideale kringlooplandbouw is. ”Er zijn overal in het land allerlei activiteiten die het label kringlooplandbouw krijgen. Maar dat ontstijgt vaak niet het boerderijniveau,” legt Ruud uit. “Vaak draait het om benutting van reststromen binnen de landbouw. Neem dierlijke mest. Dat is voor een flink deel het ‘restant’ van veevoer uit bijvoorbeeld Brazilië of Oekraïne. Het is nog eenrichtingsverkeer, geen kringloop.” Snel voegt hij toe: “Begrijp me goed, daar kan de boer niet alleen iets aan doen, want veel reststromen kunnen of mogen nog niet worden gebruikt in de landbouw. Denk bijvoorbeeld aan mineralenrijk rioolslib dat nu nog als afval geldt.”

"Maatschappij hoort in de kringloop van de landbouw"

Volgens Ruud is het knelpunt dat de landbouw zo afgescheiden van de maatschappij werkt. “Voor mij is de essentie van kringlooplandbouw dat de maatschappij onderdeel moet zijn van de kringloop. Boeren leveren voedsel aan de maatschappij, er is een enorme uitstroom uit de landbouw naar de maatschappij. Dat maakt de maatschappij automatisch onderdeel van kringlooplandbouw. Maar in de praktijk is ze dat niet.”

Verder is Ruud er inmiddels van overtuigd dat er nog twee zaken ontbreken om een sluitende kringloop te maken: energie en geld. Als voorbeeld noemt Ruud het terugwinnen van mineralen uit rioolslib, een afvalproduct van onze maatschappij. “Natuurlijk kunnen we iets uitvinden om mineralen uit dat slib te halen, maar wat kost het aan energie om tot zo’n oplossing te komen? En welk bedrag is ermee gemoeid om die oplossing te krijgen? Naast mineralen raakt ook energie op. Dat alles blijft nu buiten beeld van het kringloopdenken,” zegt Ruud.