Investeer in nieuwe aanwas en in je huidige personeel

Tekst: Hanneke van Vliet, Het Nederlands Tekstbureau
Beeldmateriaal: Groenpact & Pexels & Tim van Hattum
Grafieken: Vrij van Vorm

Dit artikel werd eerder gepubliceerd in De Groene Monitor 2023

Cumela is de brancheorganisatie voor ondernemers in groen, grond en infra. Als beleidsmedewerker onderwijs zet Marije zich in voor een goede match tussen vraag en aanbod in de branche. Dat is een belangrijke missie. Zo blijkt uit landelijke onderzoeken dat het aantal aanmeldingen van mbo-studenten voor groene opleidingen daalt. Ook blijft de arbeidsmarkt de komende jaren krap. Zo is er in de branche groen, grond en infra op de uitstroom van arbeidskrachten in de leeftijd van 25 tot 35 jaar. Marije: ‘Werknemers in deze leeftijdsgroep zijn op zoek naar vastigheid en stabiliteit. Dan worden sommige functies minder aantrekkelijk, vanwege onregelmatige werktijden en piekperioden waarin je veel moet werken.’ Maar er is goed nieuws, zegt ze. ‘Machines kunnen in piekperioden nu veel werk opvangen. Bovendien heeft de nieuwe generatie werkgevers steeds meer oog voor een goede werk-privé-balans. Ze bespreken met werknemers wat zij belangrijk vinden, bieden ruimte voor ontspanning tijdens het werk en organiseren gezellige samenkomsten buiten werktijd. Zowel werkgevers als werknemers plukken daar de vruchten van.’

Marije van Beurden

Voor iedereen een plek

‘De groene sector biedt voor iedereen een plek’, vervolgt ze enthousiast. Ze haalt een recent onderzoek van UWV aan. Dat laat zien dat de sector de komende jaren veel extra werk heeft aan het verduurzamen van de gebouwde omgeving, de energievoorziening en de voedselvoorziening.
Om mensen aan te trekken en te behouden, is het volgens haar belangrijk om te laten zien welke mooie kansen de sector biedt. ‘De sector biedt goede cao-voorwaarden en je hebt heel veel mogelijkheden om door te groeien. Bijvoorbeeld van grondwerker naar kraanmachinist en vervolgens naar planner.’ Ook de bijdrage die de sector levert aan de transitie naar een groener en gezonder leefklimaat, mag meer in de schijnwerpers staan. ‘Wij zijn een nuchtere sector met als houding ‘doe maar normaal’, maar voor een bloeiende groene sector die hard nodig is, is het belangrijk mooie projecten in de spotlights te zetten.’

Ik ben groen

De VHG lanceerde zijn opleiding voor zij-instromers met een capagne over mensen die als hovenier zijn gaan werken met een verrassende achtergrond. Daarvoor interviewden ze een voormalig data-analist, een huisarts, een tuincentrumeigenaar en een kok die nu als hovenier werkzaam zijn.

Samenbrengen onderwijs en bedrijfsleven

Cumela ondersteunt ondernemers en scholen om de verschillende mooie aspecten van de sector onder de aandacht te brengen bij jongeren. Samen met de vakbonden FNV, CNV en HZC kwam bijvoorbeeld de campagne ‘Kennis en Kracht’ tot stand. Die biedt het onderwijs een uitgebreid lespakket waarmee docenten hun leerlingen alles kunnen leren over de banen en opleidingen in groen, grond en infra. Onderdeel daarvan is dat de leerlingen ook gaan kijken op de werkvloer bij bedrijven. Voor die bedrijven zijn er eveneens materialen, een pakket dat de ondernemers helpt om aan de leerlingen een goed verhaal te vertellen en ze met leuke feitjes en opdrachten te inspireren. Marije: ‘De leerlingen zien zo dat de branche veel toekomstperspectief biedt, met het effect dat de interesse voor de opleidingen groeit.’

Blijven leren

De aandacht moet niet alleen uitgaan naar het opleiden van een nieuwe generatie, minstens zo belangrijk is het behoud van huidige werknemers, benadrukt Marije. Ook op dat vlak ondersteunt Cumela ondernemers. ‘We organiseren bijvoorbeeld contact- en inspiratiedagen en workshops waarin we dit onderwerp op verschillende manieren onder de aandacht brengen. Zo hebben we afgelopen jaar een workshop georganiseerd over de Groene Persona’s, een instrument dat organisaties en in het bijzonder hun medewerkers helpt te blijven leren en ontwikkelen.’

"We kijken goed naar de wensen en behoeften in de samenleving"

Cumela biedt opleidingen en cursussen die werknemers de kans geeft meer te leren, door te groeien en zich verder te specialiseren. Marije: ‘Daarbij kijken we goed naar de wensen en behoeften in de samenleving. We zien bijvoorbeeld een toenemende aandacht voor bodemkwaliteit. Met cursussen en opleidingen bodemkunde spelen we hierop in.’ In samenwerking met sociale partners en onderwijsorganisaties biedt de brancheorganisatie ook meer en meer e-learnings aan. Met de e-learnings hebben werknemers de informatie digitaal altijd overal bij de hand. Het is daarom volgens Marije een mooie manier om veel kennis in de sector te borgen en laagdrempelig aan te bieden. `

Continue monitoring

Belangrijk voor een gezonde groene sector is een goede aansluiting van het onderwijs op de arbeidsmarkt. Dit vraagt om continue monitoring. Cumela werkt hiervoor nauw samen met onderwijscentra in groen, grond en infra. En ook met ondernemers in de branche. Zo neemt de brancheorganisatie deel aan de praktijkclusters Agro en Natuur & Leefomgeving van het Centrum voor Innovatief Vakmanschap Groen. Daarnaast gaan de bedrijvenadviseurs van Cumela regelmatig op pad om proactief bij ondernemers informatie op te halen. Marije: ‘We actualiseren nu samen de kwalificatiedossiers. Die dossiers geven weer wat de beginnende beroepsbeoefenaar na zijn opleiding moet kennen en kunnen. Wat is bijvoorbeeld nodig aan kennis over verduurzaming en circulariteit, maar ook aan communicatieve vaardigheden en beroepshouding.’

Een goede samenwerking in de sector is volgens Marije essentieel. Samen moeten de betrokken partijen aan de slag om de uitdagingen van de krappe arbeidsmarkt aan te pakken. Alle organisaties die actief zijn in de groene sector roept ze daarom op zich aan te sluiten bij Groenpact. ‘Laten we voorkomen dat we het wiel steeds opnieuw uitvinden en zo veel mogelijk kennis delen via dit al effectieve platform.

OCW en DUO voorzien dalende instroom in het groene onderwijs

Ramingen van OCW/DUO in 2020 laten een sterke daling zien van het aantal studenten dat instroomt in het groene onderwijs, een zelfde daling wordt verwacht in het niet-groene onderwijs. De ramingen zijn gemaakt op basis van een combinatie van de historische leeftijdsverdeling van studenten, verwachtte leeftijdsverdeling van de bevolking in de toekomst en het historische marktaandeel van opleidingen.

Bron: OCW/DUO

Mensenwerk

Wat te doen aan de grote vraag naar personeel? Cumela laat zien dat het draait om mensenwerk: Investeer in je huidige mensen en heb oog voor hun diverse behoeften. Bied daarnaast nieuwe mensen een warm welkom. De brancheorganisatie roept ondernemers en het onderwijs daartoe op en helpt ze daaraan zo goed mogelijk handen en voeten te geven. Het resultaat zijn vele inspirerende initiatieven die breed in de sector navolging verdienen.