Zeeuwse kringloop: de boer op!

Tekst: Kirsten van Valkenburg
Foto's: De Zeeuwse Kringloop

“Wanneer gaat een koe eigenlijk melk geven?” Het is de meest gestelde vraag als Esther Vermue zes- en zevenjarigen ontvangt op het melkveebedrijf in het Zeeuwse Kapelle. Al veel jaren brengt groep 3 van de plaatselijke basisschool een bezoekje aan de boerderij. Afgelopen jaar was het andere koek: Esther stond voor een groep pubers in een lokaal op een Zeeuwse middelbare school. En welke vraag kwam er? Precies. Wanneer gaat een koe melk geven?

Esther Vermue

“Natuurlijk kwamen er veel meer vragen,” vertelt Esther. “Ik merkte dat jongeren van alles in de media horen en lezen over de agrarische sector, maar dat dit niet altijd het volledige verhaal is.” De scholieren grepen hun kans en vroegen bijvoorbeeld waarom melkveehouders het kalf vlot na de geboorte al bij de koe weghalen. Esther: “Een mooie kans om het eerlijke verhaal over onze boerderij, onze dieren en de productie van melk te vertellen.”

Connectie verloren

Het Zeeuws Agrarische Jongeren Kontact (ZAJK), het Zeeuws Land en Vis Collectief (ZLVC) en Scalda Groen College werken samen aan het project Zeeuwse kringloop. Met behulp van een Europese LEADER-subsidie, ter versterking van het platteland, en cofinanciering van de provincie Zeeland. Doel van het project? De kloof tussen boer en burger verkleinen.

Mischa Flore is teamleider van Scalda Groen College. Hij somt op: “We halen onze boodschappen bij de supermarkt, want het moet snel en makkelijk. Tel daarbij op dat kinderen steeds minder buiten spelen. Hutten bouwen en slootje springen kom je nu, bij wijze van spreken, alleen nog tegen bij de padvinderij. En vroeger had iedereen nog wel een boer in de familie, maar doordat er minder boeren zijn, is die connectie er ook vaak niet meer. En dus hebben we een grote groep mensen die niet meer mee krijgt waar hun voedsel vandaan komt.” Esther Vermue vult aan: “De afstand is ook ontstaan doordat wij als boeren vooral focussen op ons eigen bedrijf. We hebben ons te weinig laten zien.”

Lessen, lunch en bootcamp

De Zeeuwse Kringloop richt zich op twee doelgroepen. Allereerst zijn dat middelbare scholen, waarvoor (gast)lessen en excursies mogelijk zijn. Melissa Poppe heeft een akkerbouwbedrijf met camping in Biggekerke en is vanuit het ZAJK betrokken bij het project.

Melissa Poppe

Melissa legt uit: “Basisschoolkinderen komen met school nog wel op de boerderij, maar jongeren niet meer. En juist in de puberteit ga je een mening vormen. Door dit project kunnen we onze kant van het verhaal vertellen, zodat jongeren op basis van complete informatie hun opvatting over de agrarische sector ontwikkelen.” Dat laatste vinden we belangrijk, benadrukt Melissa. “We dringen de jongeren geen mening op, maar bieden ze wel het volledige verhaal.”

Lunch bij de boer

Naast focus op jongeren organiseert de projectgroep activiteiten bij de boer waar burgers welkom zijn. Lekkerbekken nemen deel aan een lunch bij de boer, natuurlijk met streekproducten. Onder het genot van verse melk en kaas, fruit, een heerlijke warme maaltijd met aardappelen, rundvlees en diverse groenten vertelt de gastheer over zijn bedrijf.

"Het eerlijke verhaal over onze boerderij, onze dieren en de productie van melk vertellen"

De sportieve burger kiest voor een bootcamp bij de boer en gaat los op een hindernisbaan met autobanden, strobalen en oefeningen in het gras. Een kijkje bij de koeien en een vers glas melk maken de activiteit compleet.

Boer in de klas

Terug naar de middelbare scholen: agrarische ondernemers staan voor de klas of ze ontvangen een klas op hun bedrijf. Melissa Poppe: “Jonge boeren zijn enthousiast. Dit is anders dan andere projecten van het ZAJK, waar het draait om onze eigen kennisontwikkeling. Maar we vinden het heel belangrijk om in contact te komen met jongeren.”

Mischa Flore van Scalda: “En dat gaat verder dan alleen het eerlijke verhaal vertellen. Als groene mbo-opleiding willen we ook laten zien dat de agrarische sector aantrekkelijk is om in te werken. Dat het een innovatieve sector is volop ontwikkelingen.”

Micha Flore

Zelf aan de slag

Docenten van middelbare scholen kunnen ook zelf aan de slag met kant-en-klare lessen, want niet voor iedere school zijn gastlessen of excursies haalbaar. En dus werden er lessen ontwikkeld die gaan over thema’s als klimaat, voedselprijzen en kringlopen. De lessen passen goed in het programma van  de vakken burgerschap, LOB of maatschappijleer.

En het mooie van deze lessen? Docenten uit het hele land kunnen de lessen aanvragen, inclusief docentenhandleiding, powerpoint en interactieve werkvormen.

Op je bord

Melissa legt uit: “We proberen zoveel mogelijk aan te sluiten bij alledaagse dingen. Zo starten we bijvoorbeeld met de vraag wat de leerlingen gisterenavond hebben gegeten. Wat ligt er eigenlijk op je bord en waar komen die producenten vandaan? Lokaal? Wereldwijd? En zo nemen we ze mee naar de herkomst van voedsel en bewustwording hierover.”

"Bewustwording over de herkomst van ons voedsel"

Stilstand is achteruitgang

De betrokkenen zijn zorgvuldig geweest in het ontwikkelen van de lessen. “Twee studenten zijn hier mee aan de slag geweest,” vertelt Esther. “Een student van Aeres Hogeschool Dronten en een student van de WUR. Docenten uit het netwerk van ZAJK en ZLVC keken mee.” Mischa: “Bij Scalda hebben een aantal docenten die ook een agrarisch bedrijf hebben. De perfecte combinatie om mee te denken en mee te kijken bij de ontwikkeling van deze lessen.”

 Achterover leunen is er niet bij voor Esther, Melissa en Mischa. Ze bruisen van de nieuwe ideeën en initiatieven. Zo krijgen de lessen voor de Zeeuwse middelbare scholen een uitbreiding in de vorm van leskisten die op dit moment ontwikkeld worden. In de leskisten zitten allerlei interactieve werkvormen, denk aan een kwartetspel en een quiz. 

En er staat een kookworkshop op het programma. “Bij Scalda draait het om het verbinden van ‘grijs’ en ‘groen’”, vertelt Mischa. “Studenten van onze horeca-opleiding verzorgen deze workshop. Natuurlijk met producten die rechtstreeks van het land komen.”