Met nieuwe brillen op naar de toekomst kijken

Tekst: Michiel Elands
Fotografie: Kees Jan Schilstra

‘Vroeger stonden we als groene sector vaak aan de zijlijn bij maatschappelijke veranderingen’, zegt Jan van Iersel, voorzitter van het regieteam van Groenpact. ‘Nu doen we volop mee met vraagstukken als klimaat, energie, water en voedsel. We zijn een belangrijke partij geworden.’

Jan van Iersel

‘Onze samenwerking is uniek’, vindt Annemarie Moons, eveneens lid van het regieteam. ‘Het is belangrijk om elkaar te ontmoeten, te vertrouwen, te verdiepen op inhoudelijke thema’s en samen vooruit te blijven kijken binnen een ecosysteem van leren, werken en innoveren. De toekomst gaat er anders uitzien dan we nu bedenken, maar de context moeten we alvast met elkaar verkennen.’

Annemarie Moons

Binnen Groenpact zijn sinds 2016 de krachten gebundeld; talent opleiden, onderzoek doen en kennis in de praktijk brengen gebeurt in een uitdijend netwerk, zowel binnen als buiten het groene onderwijs. Aan de zogeheten Groene Tafel komen alle groene onderwijsinstellingen – van vmbo, mbo, hbo tot universiteit – met regelmaat bij elkaar. ‘Wat we allemaal doen, is misschien niet zo zichtbaar voor de buitenwereld, maar deze goed georganiseerde samenwerking komt tot in de haarvaten van onze samenleving’, concludeert Van Iersel. ‘We kunnen heel snel schakelen, van beleid tot uitvoering.’

Krachten gebundeld

Annemarie Moons is als bestuursvoorzitter van Yuverta lid van het regieteam van Groenpact. Ze is eerder gedeputeerde in Brabant en dijkgraaf van Waterschap Vallei en Eem geweest. Jan van Iersel is naast voorzitter van Groenpact ook bestuursvoorzitter van Hogeschool Van Hall Larenstein. Deze hbo-onderwijsinstelling heeft vestigingen in Velp en Leeuwarden. Eke Boesten is programmacoördinator van Groenpact. Ze is afkomstig uit het groen onderwijs in Noord-Holland (het huidige Vonk).

Met elkaar

Deze samenwerkingen zijn echt noodzakelijk met tal van complexe vraagstukken binnen het groene domein, vindt ook programmacoördinator Eke Boesten. Of het nu gaat over voeding, klimaat, gezondheid, natuur, stad of platteland. ‘Grote transities zijn nooit gemakkelijk te maken, maar juist samen met elkaar kun je stappen zetten die we meteen vertalen naar het onderwijs.’

"Het is belangrijk om elkaar te ontmoeten, te vertrouwen en te verdiepen op inhoudelijke thema’s"

Via het Jongerenplatform heeft de nieuwe generatie een plek binnen Groenpact. Naast de basisinfrastructuur voor onderzoek en onderwijs in het Centrum voor Innovatief Vakmanschap en het Centre of Expertise Groen heeft Groenpact versnellingsprogramma’s voor thema’s als digitalisering & technologie, internationalisering, kennisdeling en arbeidsmarkt. Zeker op dat laatstgenoemde thema wringt de schoen nog weleens. Jongeren associëren de groene sector vaak met zwaar en eentonig werk tegen een laag salaris, terwijl ze naar eigen zeggen afwisseling en doorgroeimogelijkheden willen in een baan die zogezegd ‘zinvol’ is.

Lees hier meer over het Groenpact Jongerenplatform

‘Jongeren hebben niet altijd een volledig beeld van alle mogelijkheden die er in het groene domein zijn’, constateert Boesten. ‘Of het nu gaat om technisch laboratoriumwerk bij de zaadveredelaars, data analyse in de akkerbouw of in de kas, het besturen van drones of het werken aan een leefbare stad; het groene domein is enorm breed en raakt aan alle transities waar we ons nu in bevinden.’

Eke Boesten

Jongeren aan de knoppen

Het versnellingsprogramma moet zorgen voor een betere aansluiting op de arbeidsmarkt, zowel op de korte als de lange termijn. Zo is de Groene Monitor in het leven geroepen om informatie in te winnen over de ontwikkelingen op de arbeidsmarkt. Moons: ‘Met de acht Groene Werelden van Mens & Gezondheid tot Hightech en Design – laten we zien hoe mooi en veelzijdig de groene sector is, maar we kunnen niet ontkennen dat de komende jaren vanuit alle denkbare sectoren aan jongeren zal worden getrokken.’

Lees hier meer over de groene werelden

Dynamisch onderwijs

Programmacoördinator Boesten ziet dat jongeren nu deels opgeleid worden voor beroepen of vakgebieden die nog in de kinderschoenen staan. ‘Een toekomstige arbeidsmarkt vraagt dus om mensen die breed kunnen denken, adaptieve vaardigheden hebben en probleemoplossend zijn. Binnen het onderwijs heeft ondernemerschap een belangrijke plek gevonden en ook binnen Groenpact onderkennen we het belang.’

"Een toekomstige arbeidsmarkt vraagt om mensen die breed kunnen denken en probleemoplossend zijn"

‘Daarnaast willen we jongeren die op jonge leeftijd al gaan werken de kans bieden om zich te blijven ontwikkelen, zodat ze zich goed kunnen verhouden tot andere mensen, hun omgeving en de veranderende wereld’, vindt Moons ‘Praktijk en onderwijs zullen steeds meer naar elkaar toegroeien.’

Waar van oudsher de veehouder, de tuinder of de hovenier op de groene hogescholen werd opgeleid, is volgens Van Iersel het onderwijsaanbod fors verbreed, zowel voor jongeren als voor volwassenen. ‘We verschuiven steeds meer van de landbouwpraktijk naar de hele gebiedsontwikkeling van platteland én stad’, ziet Van Iersel. ‘Daarom investeren we ook veel in praktijkruimtes en technologie die we hard nodig hebben om jongeren klaar te stomen. Ik hoop dat de nieuwe generatie vaak de ‘waarom-vraag’ blijft stellen en dat ze er een routine van maakt om gewoon af en toe met de benen op tafel naar een complex vraagstuk te kijken.’

Lees ook: Jubilerend Groenpact: stevig netwerk, uitdagende agenda en met de voeten in de klei

Frisse blikken

Zeker met de huidige snelle digitalisering moet je wendbaar zijn en creatief, schetst Boesten. ‘Vaak is een combinatie van kennis en kunde nodig om ingewikkelde vraagstukken op te lossen en daar heb je veel partijen voor nodig. Dat is ook de taak waar Groenpact voor staat. Ik noem dat ook weleens ‘nieuwe brillen’ op kunnen zetten; als het ware steeds opnieuw kijken hoe de wereld om ons heen verandert en of dat klopt met wat we met elkaar aan het doen zijn.’

Dat vraagt tegelijkertijd om focus binnen Groenpact en keuzes maken, erkent Boesten. ‘In de huidige samenwerking hebben we een prachtig fundament neergelegd; de komende jaren willen we met elkaar scherp neerleggen waar onze kracht ligt’, zegt de programmacoördinator. ‘Het komende jaar gaan we dat binnen het bestuur verder uitdiepen.’

"Wij zullen bij onze corebusiness’, het groene domein, moeten blijven, en tegelijkertijd wel alle ramen openzetten om kennis uit te wisselen"

Voor Van Iersel moet de rode draad van Groenpact van ‘grond tot mond’ blijven, dus een duurzame voedselketen met aandacht voor de hele kringloop van een gezonde bodem tot biodiversiteit. ‘Niemand weet hoe de toekomst eruit gaat zien, maar een aantal grote vraagstukken liggen wel glashelder op tafel, zoals het huidige stikstofdossier, het aanpassen aan de klimaatverandering en de beschikbaarheid van water.’

‘Wij zullen bij onze corebusiness moeten blijven, het groene domein, maar tegelijkertijd wel alle ramen openzetten om kennis uit te wisselen met bijvoorbeeld met het blauwe domein: water. Ook droogte, te veel of vervuild water zijn terugkerend thema’s die doorwerken in de vraagstukken waar we binnen het groene domein mee bezig zijn’, zegt de voorzitter van het regieteam.

Aansluiting vinden

Volgens Moons is het zaak om in de toekomst samen te werken in steeds wisselende coalities. ‘We moeten het groene domein eerst gezamenlijk herijken waar we voor staan en ruimte bieden aan bijvoorbeeld nieuwe verdienmodellen in de landbouw en aangrenzende thema’s als water, zorg en techniek. Het is in ieder geval duidelijk dat we steeds vaker over instituten heen moeten kijken.’

"Het groene domein herijken en ruimte bieden aan nieuwe verdienmodellen"

‘We zien Nederland daarbij als gidsland’, zegt Boesten. ‘We delen graag onze kennis, ontvangen vele buitenlandse studenten en professionals en onze medewerkers en studenten gaan veel op pad. We werken met elkaar in een ecosysteem van leren, werken en innoveren. Het samenspel van studenten, onderzoekers en ondernemers richting innovatieve oplossingen is heel waardevol en moeten we met elkaar de komende jaren zo goed mogelijk benutten.’