Hoe overgebleven brood zijn weg terugvindt in de voedselketen

Tekst: Hanneke van Vliet, Het Nederlands Tekstbureau
Beeldmateriaal: Groenpact & Pexels & Tim van Hattum
Grafieken: Vrij van Vorm

Dit artikel werd eerder gepubliceerd in De Groene Monitor 2023

In Nederland komen jaarlijks maar liefst 150.000 niet verkochte broden retour. Bakery Sweets Center, een netwerk van bakkerijbedrijven, wilde dit brood weer geschikt maken voor consumptie. Maar hoe doe je dat? Aeres MBO Leeuwarden is gelieerd aan dit netwerk en pakte het vraagstuk graag op. De school werkt daarbij nauw samen met het European Bakery Innovation Center. Productexperts van dit innovatieplatform ontwikkelden een proces waarmee circa 30 procent van het Nederlandse retourbrood kan worden omgezet naar broodpasta. Dat is een vla-achtig mengsel van suikers dat producenten opnieuw kunnen benutten als ingrediënt voor bijvoorbeeld ontbijtkoek en ijs. Met dit mooie uitgangspunt gingen de mbo-studenten aan de slag. 

Producten van dichtbij

Ondernemersorganisatie LTO Nederland, de Rabobank en het NJAK, de belangenorganisatie voor agrarische jongeren, zetten zich in voor producten van Nederlandse bodem. Vanuit het consortium ‘Waardecreatie in Ketens’ overleggen ze met supermarkten en boeren om Nederlandse producten met een meerwaarde voor consumenten te ontwikkelen. Een van de uitkomsten is het nieuwe huismerk ‘Van Dichtbij’ van supermarktorganisatie Jumbo, met groente, zuivel en vlees van Nederlandse boeren.

Lees meer over dit initiatief

Lekker en kansrijk

Om het product en de verwerkbaarheid ervan te leren kennen, deden de studenten meerdere proeven. Vanuit de eerste bevindingen maakten ze vervolgens uiteenlopende proefproducten, zoals koekjes, pannenkoeken, jam en sorbetijs. Producten die niet onopgemerkt bleven: met trots presenteerden ze in november 2022 hun resultaten aan leden van Bakery Sweets Center en andere belangstellenden.

Het broodpasta project was in 2023 een van de genomineerden voor de Groenpact Impactprijs:

Een divers publiek vanuit het bedrijfsleven, de overheid en het onderwijs woonden het event bij en kregen de primeur om de producten te proeven. Ook was er een heus testpanel. Honderd bezoekers vanuit de foodsector nomineerden de producten in twee categorieën: lekkerst en kansrijkst. De producten ontvingen veel enthousiasme en bedrijven zijn zelfs al aan de slag om enkele producten verder te ontwikkelen.

"Studenten presenteerden trots hun koekjes, pannenkoeken, jam en sorbetijs"

Vierdubbele winst

Aan alle kanten is het broodpasta-project een succes, meent Tsjollyn. Niet alleen is er de bijdrage aan het verminderen van de voedselverspilling, ook geeft het project een boost aan de opleiding. ‘Samen werken aan concrete toepassingen en elkaar bevragen, motiveren en stimuleren is heel uitnodigend en inspirerend. Door het organiseren van de proeverij werden ze zich bijvoorbeeld bewust van het belang van een goede planning en logistiek. Nog een grote pre volgens Tsjollyn is het geweldige netwerk dat zo’n project met zich meebrengt. ‘Er ontstaan fantastische samenwerkingen, met andere onderwijsinstellingen, bedrijven, gemeenten en ga zo maar door. Zo onderzoeken we nu samen met hbo-studenten de mogelijkheid om met broodpasta ook yoghurt te maken.’ Last but not least trok het project veel aandacht van media. Die publiciteit maakte meerdere jongeren nieuwsgierig naar de opleiding mbo Life Sciences en triggerde hen om naar de open dag te komen.

Instroom studenten voeding en technologie gedaald

De opleidingen voeding en technologie kunnen aandacht van aankomende studenten goed gebruiken: de instroom van studenten daalde de aflopen jaren behoorlijk, vooral op mbo-niveau. De trend keert wel: waar de totale mbo-instroom vorig jaar daalde, bleef die onder mbo-studenten voeding en technologie gelijk.

Bron mbo-cijfers: DUO, bron wo-/hbo-cijfers: GRAS

Lees meer

Betere afstemming boeren en supermarkten

Een van de manieren om voedselverspilling te voorkomen, is afstemming in de keten. Steeds vaker maken supermarkten meerjarige afspraken met boeren over de afname van producten. Zo wordt de productie afgestemd op de vraag vanuit de markt en kunnen boeren investeren, omdat ze weten wat ze kunnen verwachten. Op die manier kon bijvoorbeeld Kipster zijn eerste klimaatvriendelijke kippenstal bouwen na een deal met Lidl om vijf jaar lang eieren af te nemen. Meer voorbeelden vind je in het Zichtboek Ketenrelaties van het Centraal Bureau Levensmiddelenhandel.

Bekijk het zichtboek ketenrelaties