Groene hotspots trekken veel extra bbl’ers

Tekst Ton van den Born
Foto’s Praktijkles bij Helicon MBO Boxtel

De bbl-opleidingen voor hoveniers en groenvoorzieners hebben niet ineens hele andere mensen getrokken. Aldus Jeroen Zijlmans beleidsadviseur arbeidsmarkt en onderwijs bij de Vereniging van Hoveniers en Groenvoorzieners, VHG. Maar in 2019 stroomden er 298 bbl’ers in de hoveniersopleidingen en in 2020, 439 (volgens een overzicht van uitgekeerde subsidieaanvragen voor hoveniers van Colland). Waar komen die 140 extra mensen vandaan?

 Je verwacht misschien mensen die een overstap maakten vanuit de nagenoeg stilgevallen horeca. Of mensen die zochten naar gezond buitenwerk in tijden van pandemie. Nee, zegt Zijlmans. “Ik heb er zelf ook naar gekeken, maar het zijn dezelfde bbl’ers, in dezelfde leeftijdsklasse als altijd: 16 tot 22 jaar. Ze hebben vaak dezelfde vooropleiding. Bovendien hadden ze hun opleidingskeuze al gemaakt. Vóór corona.” Het grote verschil komt volgens hem evenmin door extra Colland-subsidie (zie kader).

"We hebben een enthousiaste groep docenten en bedrijven die elkaar snel wisten te vinden"

 Conclusie: de groene hotspots die VHG met scholen rondom de opleidingen voor hoveniers en groenvoorzieners heeft opgezet, blijken echt aantrekkingskracht te hebben. “We zien dat één hotspot ruim vijftig procent meer bbl’ers trok, maar ook de andere groeiden dit jaar. Daar zijn we heel blij mee.”

Waarom hotspots

 De groene hotspots – de eerste was Wellant Houten in 2019 – zijn er om verschillende redenen gekomen, zegt Zijlmans. “We zien dat er weliswaar veel opleidingen zijn voor hoveniers en groenvoorziening, maar dat die soms heel klein zijn. Met halve klassen en docenten die er een paar lessen doen. We denken dat de kwaliteit van de mbo-opleidingen gebaat is bij meer concentratie. Daarom wilden we ons op een aantal locaties focussen. Bovendien zien we dat de kloof tussen onderwijs en bedrijfsleven een probleem blijft. Dit kan helpen die kloof te overbruggen.”

 Het begon een jaar of vier geleden op een avond met vertegenwoordigers uit bedrijfsleven en onderwijs. “Wat versta je onder goede samenwerking, was de vraag. De reacties waren heel divers. We constateerden toen ook dat de doorstroom vanuit het vmbo laag was. Een derde reden voor de hotspots.”

"Het is een hele natuurlijke manier om op de hoogte te blijven van de nieuwste ontwikkelingen op de markt voor onze docenten en studenten"

“Vanwege de verschillende visies op samenwerking wilden we vanuit VHG iemand de regie over dat proces laten voeren.” Gert Meijer (deskundig op personeel- en arbeidsmarktvraagstukken) coördineert, faciliteert en structureert de samenwerking van opleidingen en hoveniersbedrijven.

 Het idee is dat onderwijs en bedrijfsleven dan nauw samenwerken, met ondersteuning vanuit FNV Agrarisch Groen, CNV Vakmensen en Colland Arbeidsmarkt. Hotspots kunnen vorm geven aan voorlichting en werving. En ze kunnen een plek zijn waar vraag en aanbod rondom werk, stage, opleidingen en cursussen bij elkaar komen.

Er zijn wel wat voorwaarden gesteld aan scholen. Er moeten zo’n honderd leerlingen zijn in alle niveaus. En zowel bol- als bbl-onderwijs.

De nieuwste ontwikkelingen

Helicon is in 2020 een groene hotspot gestart rond de opleidingen hovenier en tuin- en landschapsinrichting op de vestigingen Boxtel en Eindhoven. Dat gebeurde in een tijd dat het overleg niet meer live kon. Maar, aldus Lyanne Veldboer, directeur, “we hebben een enthousiaste groep docenten en bedrijven die elkaar snel wisten te vinden. Hun eerste vergaderingen werden via Teams gehouden en verliepen erg plezierig.” Dit schooljaar willen ze docentenstages bij bedrijven organiseren en als dat mogelijk is, ook gastlessen van ondernemers op school.

Veldboer verwacht veel van de samenwerking met vakmensen uit de praktijk. “Ze kunnen in elkaars keuken kijken, waardoor er meer begrip ontstaat voor elkaars situatie. Het is een hele natuurlijke manier om op de hoogte te blijven van de nieuwste ontwikkelingen op de markt voor onze docenten en studenten. En de ondernemers zijn heel goed in staat om enthousiast te vertellen over hun vak.”

"Duurzaamheid is de standaard geworden; dat is geen keuze meer"

 Over die nieuwste ontwikkelingen, het hoveniersvak anno 2021, zegt Zijlmans dat het allemaal veelzijdiger is geworden en dat de keuze in materialen nu veel groter is. “En overal, in contracten van overheden met bedrijven, maar ook bij particulieren, is de aandacht voor biodiversiteit doorgedrongen. Duurzaamheid is de standaard geworden; dat is geen keuze meer.”

"Liefst zou ik de schoffels in de fik steken"

Noorden

 Hoe werkt het? Elke hotspot verzamelt een clubje van vier of vijf ondernemers en een docententeam bij elkaar. Geregeld melden zich achteraf nog meer bedrijven. Helicon werkt met een ‘groene lijst’ voor bedrijven, want niet elk bedrijf kan zomaar in de samenwerking stappen. Zijlmans: “Ze zeggen: we willen wel dat ze ook iets brengen, dat ze bijvoorbeeld beschikbaar zijn voor een gastles.”

 Elke hotspot kiest dan zijn eigen weg. De Groene Hotspot in het Noorden (van Terra en Nordwin) organiseerde 18 februari 2021 bijvoorbeeld het ‘Groene Inspiratiewebinar’ om de verbinding te zoeken. Met ruim honderd vakmensen, studenten, docenten die achter hun laptop luisterden naar verhalen over actualiteit en de toekomst van de sector. Ze volgden die avond workshops over bijvoorbeeld vergroening van schoolpleinen, de wereld van de biomassa of weerbaarheid tegen extreem weer.

Zijlmans: “Maar misschien nog belangrijker dan kennisuitwisseling is dat er echt iets gebeurt tussen mensen. Bij een docentenstage ontstaat er een band tussen bedrijf en docent.”

Ook vmbo

Hotspots richten zich vaak ook op het vmbo. “Je ziet dat het keuzevak groen op sommige vmbo’s wordt ingevuld met een uurtje schoffelen in de schooltuin. Ik snap het, maar het is funest voor het beroepsbeeld. Liefst zou ik de schoffels in de fik steken. Scholen kunnen door een mooi en reëel beroepsbeeld neer te zetten echt een klap maken. Dan zullen de doorstroomcijfers stijgen.”

 Een topper is Helicon Nijmegen, zegt hij. “De voorlichter daar gaat naar vmbo-scholen in de regio. Dan gebeurt het dat een hoveniersbedrijf zegt: als je op die school komt, bij mij om de hoek, ga ik wel mee om over het vak te vertellen. Prachtig toch! Gert en ik hoeven daar niet veel te doen. Dat loopt heel goed.”

"Misschien nog belangrijker dan kennisuitwisseling is dat er echt iets gebeurt tussen mensen"

Juist daar, in het vmbo, ziet ook Veldboer kansen. “Je kunt vmbo-leerlingen stage laten lopen bij een hoveniersbedrijf.” Maar ze noemt ook andere mooie mogelijkheden om meer belangstelling voor het vak te krijgen, nog eerder. “Denk aan schooltuintjes bij basisscholen onder begeleiding van mbo’ers en sponsoring van hoveniersbedrijven. Of wedstrijden zoals: wie kweekt de grootste zonnebloem? Je hoeft echt niet te wachten tot ze op het voortgezet onderwijs zitten.”

Kader

 Colland Arbeidsmarkt, arbeidsmarkt- en ontwikkelingsfonds voor de landbouw en de groene sector, steunt vooral activiteiten die gericht zijn op scholing, arbeidsmarktbeleid en arbeidsomstandigheden. Er is nu extra subsidie beschikbaar voor hoveniersbedrijven die een leerwerkplek aanbieden voor bbl’ers. Ook verwante opleidingen, zoals loonwerk, komen in aanmerking. Kijk hier op de website van Colland voor meer informatie.