Groen in actie in de Duurzame 100

Tekst: Kirsten van Valkenburg
Foto’s: van geïnterviewden

Iris van Hal is opgetogen over de negende plek in de Duurzame 100 voor ‘Bos dat van zichzelf is’. “Bij onze stichting kennen we de ‘Duurzame 100’ allemaal, het is voor ons echt een begrip. En nu staan we er zelf in!” Iris studeerde bos- en natuurbeheer en plattelandsontwikkeling en -innovatie. Ze werkt in de wereld van bos- en houtcertificering en in haar vrije tijd is ze actief voor ‘Bos dat van zichzelf is’. “We zijn een groep enthousiaste jongeren die vanaf 2020 samen op één grote ontdekkingstocht zijn. Want hoe laat je een bos van zichzelf zijn? Daar leven bij ieder van ons uiteenlopende ideeën over. Het is echt een work in progress.”

Iris van Hal

Trouw duurzame 100

Bij De Trouw Duurzame 100 staat de duurzame burgerbeweging centraal. Gewone mensen dus, die zich inspannen om Nederland groener, gezonder en biodiverser te maken. Vaak samen, soms individueel. Door insecten te helpen, een voedselbos te planten, afval op te ruimen, te protesteren voor het klimaat, te recyclen of spullen te delen. En ga zo maar even door. De groene beweging ‘van onderop’ is springlevend!

Kennis en ervaring komen van pas

Iris heeft tijdens haar studie kennis en ervaring opgedaan rondom vraagstukken over landgebruik en beheer. Dat komt nu van pas bij de verschillende opvattingen binnen de stichting. “Ik heb geleerd hoe ik die verschillen kan benaderen.” Daarnaast noemt Iris het werken in een projectmatige setting uit haar studie. “Dat helpt enorm bij mijn vrijwilligerswerk voor de stichting.”

Eén van Iris’ studie-ervaringen is de inventarisatie van de onenigheid die speelde in het poldergebied van het Zuid-Hollandse Rhoon. Overheid en boeren in het gebied waren het al twintig jaar oneens over de gebiedsbestemming. In die lange tijd waren sommige betrokken kwijt geraakt waar het precies om ging. Iris bracht de overtuigingen en gevoelens bij agrariërs, bewoners, waterschap en andere overheden in kaart. Iris: “Zo kon ik ontdekken wat er nodig was om weer verder te komen. Nu is een gebiedscommissie voor bewoners. Zij voelden zich niet gehoord, maar nu is er weer een mogelijkheid tot inspraak.” Inmiddels is het gebied een levende gemeenschap waar natuur, recreatie en landbouw wordt gecombineerd.

"Het bos mag niet verkocht worden als het doel kap is"

Akte voor bescherming proefbos

Op Landgoed Zonheuvel in Doorn heeft ‘Bos dat van zichzelf is’ een proefbos in bruikleen van de eigenaar. Voor dit bos is een akte opgesteld in samenwerking met een jurist, naar een voorbeeld van een oude akte uit de 16e eeuw voor het Haagse Bos. “Natuurlijk hebben we die akte gemoderniseerd, maar in de basis is de akte hetzelfde: het bos mag niet verkocht worden als het doel kap is. Ook heeft het bos voor altijd recht op autonomie, bescherming en herstel.” Iris benadrukt: “Dat zijn grote toezeggingen.”

Bestuur van 'Bos dat van zichzelf is'

Rechten voor natuur

De stichting is ook bezig om te onderzoeken hoe de Nederlandse natuur eigen rechten kan krijgen. “Nu beslissen wij mensen altijd over de natuur, maar hoe kunnen we de natuur meer en betere rechten geven, gewoon omdat het natuur is?” Daarnaast wil de stichting de relatie tussen mens en natuur versterken. “Dat zijn we in Nederland wel kwijt geraakt met z’n allen,” stelt Iris. “Daarom is ons proefbos toegankelijk voor bezoekers. Iedereen is welkom!”

Proefbos van 'Bos dat van zichzelf is'

‘Dit kan zo niet langer’

Debora Treep is docent bij Yuverta mbo Amsterdam en lid van Teachers for Climate, die eindigden op plek 25 in de ‘Duurzame 100’. “We moeten wat, dit kan zo niet langer,” is Debora’s overtuiging als het gaat om de klimaatcrisis. “Het gaat om bewust keuzes maken. Wees kritisch en verdiep je!”

Debora Treep

Debora goot haar overtuigingen in de unieke opleiding ‘Leefbare stad en klimaat’ die zij ontwikkelde bij Yuverta mbo Amsterdam. De opleiding combineert onder andere filosofie, ecologie, hovenierskennis en projectmatig werken. Haar ervaringen met het opzetten van een nieuwe, duurzame opleiding zet zij in bij Teachers for Climate. “De onderwijsfilosofie van Teachers for Climate gaat over onderwijs in dienst van de planeet en datzelfde geldt voor de opleiding ‘Leefbare stad en klimaat’. We willen onze studenten een waardevol toekomstperspectief bieden. We leiden toekomstgericht op, met afgestudeerden die zich bewust onderdeel voelen van de planeet.”

"Het gaat over een andere manier van denken en aanzetten tot ecologisch bewust handelen"

Kritische grondhouding en ecologische intelligentie

In de opleiding die Debora ontwikkelde, gaat het over een andere manier van denken en aanzetten tot ecologisch bewust handelen. “Het gaat om een kritische grondhouding en ecologische intelligentie.” Die kritische grondhouding van de mens ten opzichte van de natuur is een belangrijk onderdeel van het eerste jaar van de opleiding die Debora ontwikkelde. Ze legt uit: “We nemen de studenten mee naar de grondhouding van participatie met de natuur, dat we van binnenuit écht onderdeel zijn van de natuur, zoals in een regeneratieve samenleving.”

Deborah ontwikkelde een kans en balansspel voor natuurinclusief en klimaatadaptief ontwerpen van openbare ruimte

Tool voor buitenruimte

De studenten van ‘Leefbare stad en klimaat’ zijn ook bezig met vragen van bedrijven, overheden en organisaties. Zo ontwikkelen zij een tool voor toekomstige bewoners van de nieuwe woonwijk Wickevoort in het dorp Cruquius, tussen Haarlem en Hoofddorp. In de wijk staat verbondenheid met de natuur voorop. Een deel van de huizen is natuurinclusief gebouwd met nestelgelegenheden voor vogels en zoogdieren in de huizen. De tool moet de bewoners van deze huizen helpen om hun buitenruimte ook klimaatadaptief en natuurinclusief in te richten. “Je kan niet meer uit een boekje lesgeven, de maatschappij verandert zo snel,” is Debora stellig.

Duurzaamheid in het hele onderwijs

Is het groene onderwijs bij uitstek geschikt om het voortouw te nemen in de transitie naar duurzaam onderwijs? Debora schudt haar hoofd. “Nee, dat kan heel goed in de hele breedte van het onderwijs. Als groen onderwijs kunnen wij de problematiek vanuit de ecologie benaderen, daar zitten voor ons de knoppen om aan te draaien. Maar bij het vak geschiedenis kun je bijvoorbeeld inzoomen op de historie van de relatie tussen mens en natuur. Hoe komt het dat we nu staan waar we staan?”
Teachers for Climate staat voor onderwijsvernieuwing waarin duurzaamheid in elke vak terugkomt. Debora: “We worden gelukkig steeds beter gevonden door docenten en onderwijsorganisaties die anders willen. We worden met z’n allen wakker, ook in het onderwijs.