Innovatie in de bollenteelt: in de praktijk leren hoe het werkt

Tekst: Joke Kranenberg
Foto’s: Joke Kranenberg 

Deze woensdagmiddag, begin februari, schijnt een eerste schuchter zonnetje over het veld, maar er waait nog een frisse wind. Toch hangt er iets voorjaarsachtigs in de lucht. “Kijk, de vroege narcissen staan al boven”, zegt Aafke Schaap, docent-onderzoeker bij het lectoraat Verdienvermogen voor Natuurinclusieve Landbouw van HAS Green Academy (een van de consortiumpartners van LLB7). Naast docent is ze ook een soort manusje-van-alles voor het demoveld. “Ik ben er nu al een poosje niet geweest. Het is natuurlijk ook nog winter dus dan gebeurd er niet zoveel, maar normaal ben ik hier regelmatig te vinden.”

Aafke Schaap

"Hoe komen we tot een duurzamere bollenteelt?"

Natuurinclusief telen

Het veld, zo’n 0,3 hectare groot, is sinds zomer 2023 demoveld. De bedoeling: een praktijkplek waar (jonge) bollentelers uit de Duin- en Bollenstreek samen met studenten ervaring opdoen met natuurinclusief telen. Dus met minder chemie en meer aandacht voor bodemgezondheid zoeken naar praktisch oplossingen voor de uitdagingen in de praktijk. “Dat is een van de belangrijkste uitgangspunten: hoe kunnen we de biodiversiteit in het landelijk gebied versterken en hoe komen we tot een duurzamere bollenteelt”, vertelt Schaap.

Middenvoor de nieuw aangeplante heg. Links het veld met de houtvezels, rechts zonder.

Het demoveld is opgedeeld in twee vlakken, gescheiden door een nieuw aangeplante heg. “Vroeger stonden hier meer heggen in het landschap, als windkering en afscheiding, maar die zijn verdwenen. Nu hebben we er hier weer een aangeplant. Hij is nu nog dun, maar als hij straks wat dichter is gegroeid kunnen we goed testen wat zo’n heg nu in de praktijk doet”, zegt Schaap. “Net als de bloemenstrook die we aan de ene kant langs de sloot hebben aangeplant. Daarin hebben we ook bankiersplanten gepoot, die bladluizen trekken. Zo kunnen we in de praktijk zien, wat dat voor de teelt betekent. In het ene deel telen we natuurinclusief, dus daar laten we de natuurlijke processen zoveel mogelijk hun gang gaan en aan de andere kant van de heg telen we extensief. Dat betekent dat we daar zo min mogelijk gebruik maken van chemische middelen”, legt Schaap uit.

Het eerste teeltseizoen (voorjaar 2024) stonden er tulpen. Dit jaar staan er staan er narcissen. En volgend jaar is het plan om er hyacinten te telen. De keuze voor welk soort bollen, komt tot stand met de bollentelers hier in de buurt.

"Het is niet alleen praten, en (theoretisch) dingen bedenken, we doen dingen en kijken dan of het werkt"

Veld met narcissen boven de grond op bed met houtvezels.

Onkruiddruk beperken

Aan de natuurinclusieve kant zijn de bloembedden bedekt met een laag houtvezels. “Dat is een van de proeven die nu lopen: kunnen we door het bloembed te voorzien van houtvezels de onkruiddruk beperken? Onkruid is namelijk een grote uitdaging met het wegvallen van allerlei middelen. Maar wegen de kosten op tegen de baten? Want het leggen van die laag is wel duur. Dat soort vragen kunnen we hier in de praktijk beantwoorden.”
Teruglopend langs de bloemenstrook springt er ineens een haas tevoorschijn. Het dier rent het veld over richting de huizen, komt weer terug, plonst het water in en zwemt de sloot over. “Wauw! Ik wist niet dat ze zo konden zwemmen”, zegt Schaap. “Hier doen we het dus voor: meer biodiversiteit!”

Aafke Schaap bekijkt de narcissen

Greenport Cafe

De uitkomsten van het onderzoek dat studenten doen, presenteren ze zelf in een zogenoemd Greenport Cafe in de watertoren in Lisse. Iedere geïnteresseerde kan er aanschuiven. Deze middag presenteert een drietal studenten hun stage-opdracht. Ze deden literatuuronderzoek naar verschillende ziekten (Botrytis en Fusarium) en plagen (trips, bladluis en galmijt). Daarnaast hebben ze gekeken naar duurzame onkruidbestrijding. Een handvol telers zit aandachtig te luisteren naar de verhalen, bekijkt de posters die gemaakt zijn met aanbevelingen en drinkt na afloop nog een drankje. “Ik kom hier altijd naar dit cafe, je steekt er altijd wat van op”, zegt een van de aanwezige telers. “Dat vind ik echt supergaaf van het demoveld”, zegt Schaap, “we werken samen. Het is niet alleen praten, en (theoretisch) dingen bedenken, we doen dingen en kijken dan of het werkt. En omdat de samenwerking zo hecht is, vinden uitgevonden oplossingen direct een weg naar de praktijk. Het is echt een ervaringsveld waar we zien wat kan en wat lukt.”